[img:d6fb][You must be registered and logged in to see this link.]
هنگامي‌كه داخل هواپيما نشسته‌ايد و منتظر به پرواز در آمدن هواپيما هستيد
و يا در حال پروازيد، احتمالا هيچ ايده‌اي از اينكه چه تعداد از كاركنان در حال انجام فعاليت هستند كه پروازي آرام و لذت‌بخش براي شما فراهم شده است، نداريد.
مسافران شركت‌هاي هواپيمايي هرگز تمايلي ندارند روي باند فرودگاه منتظر بمانند تا كي هواپيما به پرواز در آيد، مخصوصا اگر آنها علت تاخير يا انتظار براي انجام پرواز را ندانند. شايد بالاي سر آنها هوايي بسيار مطلوب و مناسب وجود داشته باشد، اما صدها كيلومتر دورتر توفاني در حال رخ دادن است كه ممكن است پرواز آنها را تحت‌تأثير خود قرار دهد و يا مانع از فرود هواپيما در مقصد شود، شايد هم محدوديت‌هايي در آن طرف شهرها يا مرزها به‌وجود آمده است كه باعث تاخير در انجام پروازشان شده است.
در حقيقت، سازمان هواپيمايي كشوري و شركت فرودگاه‌هاي كشور به‌عنوان متوليان صنعت هوانوردي، واحدهاي مختلف از جمله واحد مراقبت پرواز، الكترونيك هواپيمايي، مخابرات هواپيمايي، استاندارد هواپيمايي و... تا مديران واحدهاي عملياتي را به‌كار گرفته‌اند تا اين اتفاق مهم صورت گيرد.
سرويس مراقبت پرواز، سرويسي است كه توسط متخصصان مراقبت پرواز و با هدايت هواپيماهاي روي سطح فرودگاه در فضاي كشور ارائه مي‌شود. در كشور جمهوري اسلامي ايران، متخصصان مراقبت پرواز، مسئوليت هدايت و كنترل تمامي پروازهاي مسافربري، باربري، نظامي و... را به‌عهده دارند. در حال حاضر حدود هزار و100 متخصص مراقبت پرواز در سراسر كشور در واحدهاي مختلف كنترل ترافيك هوايي و واحدهاي جانبي در حال انجام وظيفه هستند كه طي اين مقاله به‌طور كامل درخصوص هر واحد و وظايف آنها شرح داده خواهد شد.
متخصصان مراقبت پرواز يا اصطلاحا كنترلرها (AirTraffic Controller) همواره جهت ايمن نگه داشتن و روان نمودن جريان ترافيك هوايي در طول مسيرهاي هوايي، در اطراف و در داخل فرودگاه‌ها تلاش مي‌كنند. كنترلرها براي رسيدن به اين منظور از دستورالعمل‌ها و قوانين بين‌المللي ايكائو (سازمان جهاني هواپيمايي كشوري) درخصوص ارتفاع، سرعت و مسير پروازي هواپيماها استفاده مي‌كنند.
شغل مراقبت پرواز به‌صورت 7/24 و يا به‌عبارتي 24 ساعت در شبانه روز و در طول 7 روز در هفته ادامه دارد. بنابراين جالب است بدانيد ممكن است هدايت و كنترل تا 40 هواپيما - شامل بيش از 9 هزار نفر مسافر و بيش از 500 ميليارد دلار سرمايه - فقط در اختيار 3 الي 4 نفر قرار گيرد.
خلاصه وظايف كنترلر
- اولين وظيفه هر كنترلر ايجاد جدايي‌هاي لازم افقي و عمودي بين هواپيماهاي تحت كنترل خود است تا از هرگونه نزديك شدن احتمالي هواپيماها و بروز خطر جلوگيري كند.
- حصول اطمينان از وجود نظم و ايجاد تسريع در جريان ترافيك هوايي.
- ارائه اطلاعات ضروري و مهم مانند اطلاعات هواشناسي، اطلاعات ناوبري و غيره به خلبانان.
- در عين حال هر كنترلر موظف است طوري عمل كند تا حداقل تاخير در پروازها ديده شود.
- داشتن قاطعيت، زيرا صدور هر گونه مجوز به خلبان به‌همراه شك و ترديد، از اعتماد به نفس او يا از اعتماد خلبانان به كنترلرها مي‌كاهد كه بسيار خطرناك است.
- داشتن قدرت تحليل بالا و اعمال تكنيك‌هاي لازم جهت حل بحران‌هاي ترافيكي
و اما ابزار كار در ارائه سرويس مراقبت پرواز چيست؟
1) لازمه ايجاد جدايي ايمن بين ترافيك هوايي اين است كه هر پروازي نام مشخصي داشته باشد؛. به عبارتي براي هر پرواز يك Call sign اختصاص داده مي‌شود. اين نام براساس دستورالعملي كه معمولا نام شركت هواپيمايي مورد نظر و شماره پرواز را به همراه دارد، تعيين مي‌شود.
2) خلبان قبل از انجام پرواز، فرم طرح پروازي مورد نظر را در واحد بريفينگ مراقبت پرواز يا اتاق توجيه خلبانان ارائه مي‌كند كه شامل اطلاعات كامل مربوط به پرواز است. اين اطلاعات شامل شماره پرواز، زمان تخميني براي انجام پرواز، ارتفاع مورد درخواست، نوع هواپيما، مسير پروازي، تجهيزات داخل هواپيما، تعداد مسافر، مقدار سوخت، مدت زمان تخميني كل پرواز و... است.
3) اطلاعات مندرج در فرم طرح پروازي از طريق واحد مخابرات هواپيمايي و از طريق شبكه‌هاي مخابراتي به آدرس فرودگاه مبدأ، مقصد و واحدهايي كه با اين پرواز روبه‌رو خواهند شد، ارسال مي‌شود.
4) سيستم اتوماسيون پس از دريافت اطلاعات مزبور، مطالب مورد نياز را روي نوار طرح پروازي يا Strip چاپ مي‌كند و در اختيار كنترلر قرار مي‌دهد. بدين ترتيب كنترلر از قبل در جريان پروازهاي آينده قرار مي‌گيرد ولي در فرودگاه‌هايي كه سيستم اتوماسيون وجود ندارد اين كار به‌صورت دستي انجام مي‌گيرد.
هنگامي‌كه داخل هواپيما نشسته‌ايد و منتظر به پرواز در آمدن هواپيما هستيد
و يا در حال پروازيد، احتمالا هيچ ايده‌اي از اينكه چه تعداد از كاركنان در حال انجام فعاليت هستند كه پروازي آرام و لذت‌بخش براي شما فراهم شده است، نداريد.
مسافران شركت‌هاي هواپيمايي هرگز تمايلي ندارند روي باند فرودگاه منتظر بمانند تا كي هواپيما به پرواز در آيد، مخصوصا اگر آنها علت تاخير يا انتظار براي انجام پرواز را ندانند. شايد بالاي سر آنها هوايي بسيار مطلوب و مناسب وجود داشته باشد، اما صدها كيلومتر دورتر توفاني در حال رخ دادن است كه ممكن است پرواز آنها را تحت‌تأثير خود قرار دهد و يا مانع از فرود هواپيما در مقصد شود، شايد هم محدوديت‌هايي در آن طرف شهرها يا مرزها به‌وجود آمده است كه باعث تاخير در انجام پروازشان شده است.
در حقيقت، سازمان هواپيمايي كشوري و شركت فرودگاه‌هاي كشور به‌عنوان متوليان صنعت هوانوردي، واحدهاي مختلف از جمله واحد مراقبت پرواز، الكترونيك هواپيمايي، مخابرات هواپيمايي، استاندارد هواپيمايي و... تا مديران واحدهاي عملياتي را به‌كار گرفته‌اند تا اين اتفاق مهم صورت گيرد.
سرويس مراقبت پرواز، سرويسي است كه توسط متخصصان مراقبت پرواز و با هدايت هواپيماهاي روي سطح فرودگاه در فضاي كشور ارائه مي‌شود. در كشور جمهوري اسلامي ايران، متخصصان مراقبت پرواز، مسئوليت هدايت و كنترل تمامي پروازهاي مسافربري، باربري، نظامي و... را به‌عهده دارند. در حال حاضر حدود هزار و100 متخصص مراقبت پرواز در سراسر كشور در واحدهاي مختلف كنترل ترافيك هوايي و واحدهاي جانبي در حال انجام وظيفه هستند كه طي اين مقاله به‌طور كامل درخصوص هر واحد و وظايف آنها شرح داده خواهد شد.
متخصصان مراقبت پرواز يا اصطلاحا كنترلرها (AirTraffic Controller) همواره جهت ايمن نگه داشتن و روان نمودن جريان ترافيك هوايي در طول مسيرهاي هوايي، در اطراف و در داخل فرودگاه‌ها تلاش مي‌كنند. كنترلرها براي رسيدن به اين منظور از دستورالعمل‌ها و قوانين بين‌المللي ايكائو (سازمان جهاني هواپيمايي كشوري) درخصوص ارتفاع، سرعت و مسير پروازي هواپيماها استفاده مي‌كنند.
شغل مراقبت پرواز به‌صورت 7/24 و يا به‌عبارتي 24 ساعت در شبانه روز و در طول 7 روز در هفته ادامه دارد. بنابراين جالب است بدانيد ممكن است هدايت و كنترل تا 40 هواپيما - شامل بيش از 9 هزار نفر مسافر و بيش از 500 ميليارد دلار سرمايه - فقط در اختيار 3 الي 4 نفر قرار گيرد.
خلاصه وظايف كنترلر
- اولين وظيفه هر كنترلر ايجاد جدايي‌هاي لازم افقي و عمودي بين هواپيماهاي تحت كنترل خود است تا از هرگونه نزديك شدن احتمالي هواپيماها و بروز خطر جلوگيري كند.
- حصول اطمينان از وجود نظم و ايجاد تسريع در جريان ترافيك هوايي.
- ارائه اطلاعات ضروري و مهم مانند اطلاعات هواشناسي، اطلاعات ناوبري و غيره به خلبانان.
- در عين حال هر كنترلر موظف است طوري عمل كند تا حداقل تاخير در پروازها ديده شود.
- داشتن قاطعيت، زيرا صدور هر گونه مجوز به خلبان به‌همراه شك و ترديد، از اعتماد به نفس او يا از اعتماد خلبانان به كنترلرها مي‌كاهد كه بسيار خطرناك است.
- داشتن قدرت تحليل بالا و اعمال تكنيك‌هاي لازم جهت حل بحران‌هاي ترافيكي
و اما ابزار كار در ارائه سرويس مراقبت پرواز چيست؟
1) لازمه ايجاد جدايي ايمن بين ترافيك هوايي اين است كه هر پروازي نام مشخصي داشته باشد؛. به عبارتي براي هر پرواز يك Call sign اختصاص داده مي‌شود. اين نام براساس دستورالعملي كه معمولا نام شركت هواپيمايي مورد نظر و شماره پرواز را به همراه دارد، تعيين مي‌شود.
2) خلبان قبل از انجام پرواز، فرم طرح پروازي مورد نظر را در واحد بريفينگ مراقبت پرواز يا اتاق توجيه خلبانان ارائه مي‌كند كه شامل اطلاعات كامل مربوط به پرواز است. اين اطلاعات شامل شماره پرواز، زمان تخميني براي انجام پرواز، ارتفاع مورد درخواست، نوع هواپيما، مسير پروازي، تجهيزات داخل هواپيما، تعداد مسافر، مقدار سوخت، مدت زمان تخميني كل پرواز و... است.
3) اطلاعات مندرج در فرم طرح پروازي از طريق واحد مخابرات هواپيمايي و از طريق شبكه‌هاي مخابراتي به آدرس فرودگاه مبدأ، مقصد و واحدهايي كه با اين پرواز روبه‌رو خواهند شد، ارسال مي‌شود.
4) سيستم اتوماسيون پس از دريافت اطلاعات مزبور، مطالب مورد نياز را روي نوار طرح پروازي يا Strip چاپ مي‌كند و در اختيار كنترلر قرار مي‌دهد. بدين ترتيب كنترلر از قبل در جريان پروازهاي آينده قرار مي‌گيرد ولي در فرودگاه‌هايي كه سيستم اتوماسيون وجود ندارد اين كار به‌صورت دستي انجام مي‌گيرد.