ایران؛ سرزمینی که همواره باران می‌طلبد. بنابراین در کشور ما مناسک و آیین خاصی برای جلوگیری از خشکسالی و طلب باران برگزار می شود. ایران سرزمین کم بارانی ست. مردم ایران از عصرهای گذشته تاکنون، با مساله ی خشکسالی دست و پنجه نرم می کرده اند. این مبارزه در هر عصری ویژگی های مخصوص به خود را دارد. درعصر علم، برای ایجاد باران از رابطه ی علت و معلولی بین پدیده های طبیعی استفاده می شود و آن ها را وادار به باریدن می کنند. اما در فرهنگ غنی ایرانی برای طلب باران مراسم خاصی وجود دارد.
از مطالعه اساطیر و آیینها و مناسک و رسوم مختلف مردم در سراسر جهان بر می‌آید که آب همواره به عنوان «بن مایه آفرینش» و بارور کننده و زاینده مورد تقدیس و ستایش بوده است و همواره اقوام گوناگون برای آن سرشتی جادویی قائل بوده اند.
در حوزه‌های گوناگون فرهنگی و با توجه به جغرافیای بومی آیینها، باورداشت های گوناگونی در مورد آب مشاهده می شود. یکی از این حوزه‌های فرهنگی ایران است که با توجه به خصوصیات جغرافیایی اقلیمهای متفاوتی را در بر می‌گیرد.
در بیشتر این آیینها، ترس از خشکسالی به چشم می‌خورد؛ از همین روی، مراسمی چون عروسی آب و دعاهای باران و نماز و نیایش برای طلب باران... برای باران خواهی پدید می‌آید؛ پس آب به عنوان یکی از ارزشمندترین آفریدگان پروردگار محسوب می شود. آب علاوه بر جایگاه آن در کشاورزی، در فرهنگ و ادب عامه به دلایلی دیگر نیز اهمیت دارد.
در فرهنگ شیعی آب یادآور صحرای کربلا و فداکاری حضرت ابوالفضل العباس(ع) است و می بینیم که سقاخانه های زیادی شکل می گیرد که در آن به مردم توصیه می شود آبی بنوشند و بر امام حسین(ع) سلام دهند و لعنت حق بر یزید روا دارند. به همین طریق برخی چشمه ها از نظر اعتقادی دارای احترام هستند و آن را قدمگاه امامزاده ای می دانند. چشمه ای مثل “چشمه علی” بسیار نزد مردم معروف است. شاید مردم ما با دادن این تقدس به چشمه سعی داشتند منابع آبی را حفظ کنند تا کسی آن را آلوده نکند. آب انبارها نیز یکی از منابع مهم برای ذخیره آب شرب و کشاورزی بوده و می بینیم که وقف نامه هایی در این زمینه وجود دارد. آئین های باران خواهی و بند آمدن باران یعنی آفتاب خواهی در گذشته نه چندان دور در همه مناطق ایران رایج بوده و هنوز هم در برخی از نقاط ایران وجود دارد. ما می دانیم که در مناطق خشک و کویری اغلب آئین ها در مورد باران خواهی است و در مناطقی مثل شمال که خود همیشه باران فراوان دارد، آئین بند آمدن باران رایج است. چرا که باران زیاد می تواند به محصولات مختلف ضربه بزند. خشکسالی‌های بسیار و چرخه‌های خشکسالی و حیاتی بودن باران، سبب شده که همانند سرزمین‌های دیگر در شهرها و روستاهای ایران مراسمی برای طلب باران پدیدار شود که شکل بسیاری از آن‌ها با اساطیر کهن پیوند می‌یابد." باران خواهی در ایران به دو روش انفرادی و گروهی انجام می‌شود:
دزدین ناودان در مراغه، کار نکردن در روز پنج شنبه در میناب، سوار شدن بر یک شاخه به عنوان اسب در لرستان، و ... از روش‌های تمنای باران به شکل انفرادی هستند.
اما اکثر مراسم طلب باران در ایران به شکل فعالیت گروهی است و با ساز و آواز و رقص آیینی، یا نماز و دعا همراه می‌شود. باران خواهی با ابزاری همچون زنبیل، علم، تابوت، قاشق، جارو، قیچی، نان، عروسک، مشک، سنگ و با حیواناتی همچون درازگوش، روباه و خروس در بسیاری از نقاط و به روش‌های متنوع برگزار می‌شود.
به طور مثال، به هنگام خشکسالی، مردم شهر یا روستا در جایی که رسیدن به آن جا برایشان آسان تر است جمع می‌شوند و پس از به جای آوردن دو رکعت نماز برای آمدن باران به درگاه خدا دعا می‌کنند. پس از نماز گوسفند یا گاوی را قربانی می‌کنند و گوشت قربانی را به نیازمندان می‌دهند.
در مراسم باران خواهی ترانه‌هایی خوانده می‌شوند که در هر گوشه‌ای از ایران گویش مخصوص به خود را دارند ولی تقریبا از درون مایه یکسانی برخوردارند.
آب مقدس است، چراکه فلات خشک و کم آب است. فلات مشکل کم آبی دارد و به همین دلیل، صدها گونه آیین در رابطه با باران خواهی و ازدیاد آب چشمه‌ها و رودخانه‌ها در آن برگزار می‌شود. چمچه گلین با هدف طلب باران در خشک سالی ها در نواحی مختلف اجرا می شده است.
مراسم باران خواهی یا دعای باران در نتیجه ارتباط بین انسان و اعتقادات و نیایش های او با خالق است. حتی در باران خواهی عناصر مشترکی بین تمام نقاط ایران وجود دارد. مثلا به در خانه ها می روند، آرد یا قند جمع آوری می کنند، نان پخته و بین مردم تقسیم می شود. در این آئین ها سرود و ترانه می خوانند. در مناطق بسیار خشک و کویری دعای باران با استغاثه برگزار می شود و در مراسم بند آمدن باران ضمن شادی به خاطر باران از خداوند می خواهند که باران را بند بیاورد و در این راه هم قربانی کرده و شکرگزاری مرسوم است. اگر به متن ترانه های این چنینی در آئین های مختلف دقت کنیم به خوبی این نکات را در می یابیم.
رادیو اینترنتی ایران صدا[You must be registered and logged in to see this link.]
از مطالعه اساطیر و آیینها و مناسک و رسوم مختلف مردم در سراسر جهان بر می‌آید که آب همواره به عنوان «بن مایه آفرینش» و بارور کننده و زاینده مورد تقدیس و ستایش بوده است و همواره اقوام گوناگون برای آن سرشتی جادویی قائل بوده اند.
در حوزه‌های گوناگون فرهنگی و با توجه به جغرافیای بومی آیینها، باورداشت های گوناگونی در مورد آب مشاهده می شود. یکی از این حوزه‌های فرهنگی ایران است که با توجه به خصوصیات جغرافیایی اقلیمهای متفاوتی را در بر می‌گیرد.
در بیشتر این آیینها، ترس از خشکسالی به چشم می‌خورد؛ از همین روی، مراسمی چون عروسی آب و دعاهای باران و نماز و نیایش برای طلب باران... برای باران خواهی پدید می‌آید؛ پس آب به عنوان یکی از ارزشمندترین آفریدگان پروردگار محسوب می شود. آب علاوه بر جایگاه آن در کشاورزی، در فرهنگ و ادب عامه به دلایلی دیگر نیز اهمیت دارد.
در فرهنگ شیعی آب یادآور صحرای کربلا و فداکاری حضرت ابوالفضل العباس(ع) است و می بینیم که سقاخانه های زیادی شکل می گیرد که در آن به مردم توصیه می شود آبی بنوشند و بر امام حسین(ع) سلام دهند و لعنت حق بر یزید روا دارند. به همین طریق برخی چشمه ها از نظر اعتقادی دارای احترام هستند و آن را قدمگاه امامزاده ای می دانند. چشمه ای مثل “چشمه علی” بسیار نزد مردم معروف است. شاید مردم ما با دادن این تقدس به چشمه سعی داشتند منابع آبی را حفظ کنند تا کسی آن را آلوده نکند. آب انبارها نیز یکی از منابع مهم برای ذخیره آب شرب و کشاورزی بوده و می بینیم که وقف نامه هایی در این زمینه وجود دارد. آئین های باران خواهی و بند آمدن باران یعنی آفتاب خواهی در گذشته نه چندان دور در همه مناطق ایران رایج بوده و هنوز هم در برخی از نقاط ایران وجود دارد. ما می دانیم که در مناطق خشک و کویری اغلب آئین ها در مورد باران خواهی است و در مناطقی مثل شمال که خود همیشه باران فراوان دارد، آئین بند آمدن باران رایج است. چرا که باران زیاد می تواند به محصولات مختلف ضربه بزند. خشکسالی‌های بسیار و چرخه‌های خشکسالی و حیاتی بودن باران، سبب شده که همانند سرزمین‌های دیگر در شهرها و روستاهای ایران مراسمی برای طلب باران پدیدار شود که شکل بسیاری از آن‌ها با اساطیر کهن پیوند می‌یابد." باران خواهی در ایران به دو روش انفرادی و گروهی انجام می‌شود:
دزدین ناودان در مراغه، کار نکردن در روز پنج شنبه در میناب، سوار شدن بر یک شاخه به عنوان اسب در لرستان، و ... از روش‌های تمنای باران به شکل انفرادی هستند.
اما اکثر مراسم طلب باران در ایران به شکل فعالیت گروهی است و با ساز و آواز و رقص آیینی، یا نماز و دعا همراه می‌شود. باران خواهی با ابزاری همچون زنبیل، علم، تابوت، قاشق، جارو، قیچی، نان، عروسک، مشک، سنگ و با حیواناتی همچون درازگوش، روباه و خروس در بسیاری از نقاط و به روش‌های متنوع برگزار می‌شود.
به طور مثال، به هنگام خشکسالی، مردم شهر یا روستا در جایی که رسیدن به آن جا برایشان آسان تر است جمع می‌شوند و پس از به جای آوردن دو رکعت نماز برای آمدن باران به درگاه خدا دعا می‌کنند. پس از نماز گوسفند یا گاوی را قربانی می‌کنند و گوشت قربانی را به نیازمندان می‌دهند.
در مراسم باران خواهی ترانه‌هایی خوانده می‌شوند که در هر گوشه‌ای از ایران گویش مخصوص به خود را دارند ولی تقریبا از درون مایه یکسانی برخوردارند.
آب مقدس است، چراکه فلات خشک و کم آب است. فلات مشکل کم آبی دارد و به همین دلیل، صدها گونه آیین در رابطه با باران خواهی و ازدیاد آب چشمه‌ها و رودخانه‌ها در آن برگزار می‌شود. چمچه گلین با هدف طلب باران در خشک سالی ها در نواحی مختلف اجرا می شده است.
مراسم باران خواهی یا دعای باران در نتیجه ارتباط بین انسان و اعتقادات و نیایش های او با خالق است. حتی در باران خواهی عناصر مشترکی بین تمام نقاط ایران وجود دارد. مثلا به در خانه ها می روند، آرد یا قند جمع آوری می کنند، نان پخته و بین مردم تقسیم می شود. در این آئین ها سرود و ترانه می خوانند. در مناطق بسیار خشک و کویری دعای باران با استغاثه برگزار می شود و در مراسم بند آمدن باران ضمن شادی به خاطر باران از خداوند می خواهند که باران را بند بیاورد و در این راه هم قربانی کرده و شکرگزاری مرسوم است. اگر به متن ترانه های این چنینی در آئین های مختلف دقت کنیم به خوبی این نکات را در می یابیم.
رادیو اینترنتی ایران صدا[You must be registered and logged in to see this link.]
