مرجع متواضع

محمد تقي فاضل ميبدي*

آيت الله منتظري از شاگردان برجسته آيت الله بروجردي و امام خميني(ره) بوده اند که سوابق علمي و مبارزاتي ايشان در دوران قبل از انقلاب بر همه روشن است. همچنين ايشان شاگردان بسيار برجسته و عالمي را در راه انقلاب و جمهوري اسلامي تربيت کردند؛شاگرداني که همه در راستاي خط امام(ره) و نظام جمهوري اسلامي حرکت مي کنند.

پسر ايشان شهيد محمد منتظري نيز از مبارزان برجسته بوده اند که همه به خوبي به ايشان و فداکاري هايشان در راه انقلاب به خوبي آشنايي دارند. از ويژگي هاي برجسته آيت الله منتظري اين بود که نسبت به مسائل فقهي احاطه خاصي داشتند و به تاريخ و فقه اهميت زيادي مي دادند. آيت الله منتظري به آزادي انديشه و آزادي بيان بسيار عقيده داشتند و يکي از مسائلي که هميشه آن را در درجه بالاي اهميت قرار مي دادند و به آن مي پرداختند مساله حقوق بشر بود که در اين راستا نيز کتابي تحت عنوان رساله حقوق را تدوين کردند. ايشان به آزادي احزاب و روزنامه ها، ايجاد بستر مناسب براي فعاليت هاي سياسي- اجتماعي بسيار معتقد بودند و هميشه بر اين باور خود استوار بودند که همه بايد در جامعه اظهارنظر کنند و جامعه نيز بايد پذيراي موافقان و مخالفان خود باشد. در حوزه علميه نيز ايشان به عنوان يک عالم، فقيه بزرگ و برجسته بسيار مورد قبول و اطمينان بودند. آيت الله منتظري در برخورد با ديگران و حتي منتقدان و مخالفان خود بسيار متواضعانه رفتار مي کردند و هر کس با ايشان روبه رو مي شد شيفته شخصيت، اخلاق و منش ايشان مي شد. نکته يي که در رابطه با ايشان شخصاً با آن برخورد داشتم اين بود که آيت الله منتظري در انجام تمام امور خود قصد قربت داشتند و در انجام همه امور خدا را در نظر داشتند. هميشه هم از اين مساله پرهيز داشتند که کسي نزد ايشان غيبت کند و شاگردان شان را نيز از اين مساله نهي مي کردند. از ديگر خصوصيات برجسته ايشان اين بود که به همه حتي مخالفان خود احترام مي گذاشتند.

بسياري از شخصيت هاي موثر انقلاب در زندان رژيم شاه با ايشان هم بند بودند و شيفته اخلاقيات اين عالم برجسته شده اند. حتي مي توان گفت ايشان در طول مدتي که در زندان به سر مي بردند متحمل سخت ترين شکنجه ها شده بودند و نه تنها خود آيت الله منتظري در زندان به سر مي بردند بلکه فرزندان ايشان نيز مدتي را در زندان بودند و دختر آن بزرگوار نيز مدت ها تحت تعقيب بود و خود ايشان نيز چند سالي را در تبعيد به سر مي بردند. در مورد ايشان نکات برجسته بيشماري وجود دارد که مي توان به آن اشاره کرد که حتي در محدوده کلام و نوشتار نمي گنجد بلکه از آن نيز فراتر مي رود.

اما يکي ديگر از ويژگي هاي ايشان اين بود که هيچ گاه تدريس را رها نکردند. حتي زماني که در زندان به سر مي بردند نيز دست از تدريس کردن برنمي داشتند. به همين دليل در زندان نيز شاگردان زيادي را تربيت کردند. ايشان در زندان به تدريس فقه مي پرداختند ضمن اينکه در فلسفه نيز استاد بودند. در حوزه نيز عالمان بسياري که اکنون وجود دارند شاگرد ايشان بودند. از همه مهم تر اينکه در تدريس نهج البلاغه تبحر خاصي داشتند.

* عضو شوراي مرکزي مجمع محققين و مدرسين حوزه علميه قم