[You must be registered and logged in to see this image.]
شايد امروزه بايد بپذيريم كه سرنوشت جهان تغيير كرده است. ازدحام جمعيت در شهرهاي بزرگ جهان از اين پديده‌هاي نه چندان نوظهور، هيولايي هراس‌آور ساخته‌اند.
شهرها رشد كرده‌اند و هر روز نيز به جمعيت آنان افزوده مي‌شود و مشكلات هر روز بيش از پيش بر پيكره اين مراكز بزرگ اقتصادي اجتماعي و فرهنگي سيطره مي‌يابند. امروزه شهرها نماد زندگي مدرن هستند. انسان‌هاي شهرنشين به مثابه خوابگرداني هستند كه در ازدحام دود و آهن زندگي مي‌كنند و با مشكلات بي‌پايان دست به گريبانند. شهرهاي قرن بيستم سرزمين‌هايي ديگرگونه‌اند.
ديگر در اين ازدحام ساختمان‌ها و آسمانخراش‌ها جلوه‌اي از طبيعت نمي‌توان يافت. رشد شهر نشيني بر اقليم شهرها نيز تاثيرگذار بوده است. در كنار همه اين موارد، چاره‌انديشي براي حل مشكلات شهرنشيني تاكنون نتوانسته است راه به جايي ببرد. از طرفي شهرها جمعيت بسياري را در خود جاي‌داده‌اند و همچنان بر آن افزوده مي‌شود. از طرف ديگر كاهش خدمات شهري به‌دليل تراكم جمعيتي نتوانسته است اين مناطق جمعيتي را همچنان به‌عنوان سرزمين روياها حفظ كند.
شهرها در اين قرن كه رشدي حيرت آور را تجربه كرده‌اند و هم‌اكنون بيش از 50 درصد جمعيت جهان را در خود جاي داده‌اند به مناطقي پر از مشكلات مختلف تبديل شده‌اند. حمل‌ونقل عمومي، ترافيك، آلودگي، توزيع نامناسب مراكز فرهنگي و اسكان جمعيت مهاجر از جمله برخي مشكلات شهرها در سال‌هاي اخير بوده است اما اين سؤال همواره وجود داشت كه توسعه شهرها چه چشم‌اندازي در آينده خواهد داشت؟ در واقع نگراني از توسعه شهري از سويي و رشد جمعيت و در كنار آن رشد كالبدي شهر، زمينه را براي توسعه نامتوازن شهرهاي جهان فراهم كرده بود.
شهر مجازي و شهر واقعي
رشد فناوري‌هاي نوين و گسترش جهان‌هاي مجازي وسوسه‌اي تازه پيش روي فعالان عرصه‌هاي مختلف است. در واقع اينترنت و دنياي مجازي توانسته است عرصه‌اي مناسب براي صاحبان كسب و كار به‌وجودآورد؛ عرصه‌اي كه مشكلات زندگي واقعي در شهرها را نداشته است. هم از اين روست كه شهرهاي مختلف جهان براي كنترل مشكلات مختلف از جمله آلودگي هوا و ترافيك به استفاده از اين عرصه روآورده‌اند و به آن توجهي ويژه دارند.
در واقع شهرهاي بزرگ با استفاده از اين فناوري راهي نو جسته‌اند برحل مشكلاتي كه به‌نظر لاينحل مي‌آمد. شهرهايي نظير نيويورك، توكيو، سئول، دوبي و حتي بسياري ديگر از شهرها براي بهره‌مندي از دنياي مجازي رقابت سختي را آغاز كرده‌اند كه نتيجه آن بي‌ترديد حل مشكل شهروندان ساكن در اين شهرهاست.
در واقع شهر الكترونيك در پاسخ به پرسش‌هاي بسياري ظهور كرد. پرسش‌هايي نظير؛ شهرها در آينده چگونه خواهند بود؟ مردم چگونه در فرايندهاي اداره شهر شركت خواهند كرد؟ فعاليت اداري افرادي كه در شهرها زندگي مي‌كنند چگونه خواهد بود؟ تفريحات و سرگرمي شهرها درصورت توسعه كالبدي به چه صورت خواهد بود؟
گام اول
ايران در حال حاضر 7/53درصد كل كاربران اينترنت خاورميانه را به‌خود ا‌ختصاص داده است. اين كاربران عمدتا در شهرهاي كشور مستقرند و مي‌توانند به‌عنوان كاربران تقريبا جدي اينترنت شناخته شوند؛ كاربراني كه بتوانند نيازهاي خود را در جهان مجازي تامين كنند و از خدمات ارائه شده در دنياي مجازي بهره‌مند شوند. در واقع ايران با داشتن 18ميليون كاربر اينترنت از پتانسيل بالايي در ايجاد شهروندان الكترونيك بهره‌مند است؛ شهرونداني كه اگرچه ممكن است از دانش روز در عرصه الكترونيك چندان بهره‌مند نباشند اما قادر خواهند بود با توجه به زيرساخت‌هاي موجود در كشور از خدمات الكترونيك بهره‌مند شوند.
اگرچه هنوز تجارت در دنياي مجازي در كشور به‌صورت جدي شكل نگرفته است و عمده اقدامات در اين عرصه وابسته به نهادهاي خصوصي بوده و كمتر نهادها و دستگاه‌هاي دولتي در اين امر حركت كرده اند اما استقبال مردم از تجارت الكترونيك با توجه به زيرساخت‌هاي موجود قابل توجه است. در واقع اشتياق شهروندان شهرهاي بزرگ در گام اول براي ورود به جهان مجازي پتانسيلي مناسب براي تحقق شهر الكترونيك است.
سازمان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري تهران در اين راستا در 3 حوزه زيرساخت، ارائه سرويس‌هاي الكترونيكي، فرهنگ‌سازي و ارتقاي سطح آگاهي كاركنان در حوزه ICT طرح‌هاي متعددي را اجرا كرده است كه تعدادي از آنها عبارتند از:
دفاتر خدمات الكترونيكي شهر: در اين دفاتر امور شهرسازي، درآمد و نوسازي، امور ترافيكي و هر‌آنچه شهروند به خاطر آن احتياج به مراجعه به شهرداري دارد، ارائه مي‌شود. در حال حاضر 70 دفتر در سطح شهر تهران ايجاد و مشغول به فعاليت هستند.
مديريت و كنترل طرح‌ها: از آنجايي‌كه اغلب فعاليت‌هاي شهرداري به‌صورت طرح‌هاي كوچك و بزرگ و در قالب6 الي 7هزار قرارداد سالانه انجام مي‌شود، كنترل و مديريت مكانيزه اين طرح‌ها از نظر پيشرفت فيزيكي و همچنين كنترل و مديريت مالي طرح، يكي ديگر از طرح‌هاي تحول‌ساز بوده است كه در شهرداري تهران براي نخستين‌بار انجام شد.
سامانه مديريت فوريت‌ها: هدف از سامانه 137 امكان ارتباط هر شهروند در هر زمان و از هر كجا به شهرداري و درخواست يا اعلام نياز درخصوص خدمات شهري تحت مسئوليت شهرداري و ارجاع مكانيزه و بدون وقفه به عوامل اجرايي و همچنين كنترل و نظارت و اطلاع رساني مجدد به شهروند است.
مميزي مكانيزه شهر تهران: براي جمع‌آوري و به‌روزرساني اطلاعات وضع موجود املاك، نرم‌افزار مورد نياز تهيه شد و كارشناسان مميزي با تجهيزات كامل در حال انجام ماموريت هستند كه با توجه به تدابيري كه در سيستم شهرسازي انديشيده‌شده است در آينده نيازي به انجام مميزي نيست.
سامانه قوانين و مقررات شهري: در راستاي يكپارچه‌سازي و تجمع قوانين و مقررات شهري،
اطلاع رساني به شهروندان و تكريم ارباب‌رجوع، وحدت رويه در اجراي قوانين و مقررات توسط واحدهاي اجرايي در شهرداري، تشخيص قوانين و مقررات منسوخ شده ايجاد شده است كه نهايتا در سيستم يكپارچه شهرسازي به‌كارگيري خواهد شد.
كاوشگر شهر تهران: براي ارائه سرويس و خدمات الكترونيكي به شهروندان و دسترسي آسان جهت جست‌وجو از طريق نرم‌افزار برپايه اطلاعات مكاني اماكن، معابر و نشاني در شهر تهران، اين نرم‌افزار تهيه شده است كه از طريق پورتال اينترنتي شهرداري تهران در اختيار عموم گذاشته شده است.
سامانه طرح ترافيك: با توجه به محدوديت آمدوشد در محدوده ترافيكي شهر تهران و نياز شهروندان به تهيه آرم طرح ترافيك اين نرم‌افزار تهيه شد و شهروندان مي‌توانند از طريق وب فرم درخواست خود را تكميل كنند كه پس از بررسي توسط سازمان حمل‌ونقل و ترافيك نسبت به صدور آرم طرح ترافيك اقدام كنند.
سامانه آرشيو الكترونيكي: با توجه به حجم پرونده‌هاي شهرسازي و نوسازي نسبت به اسكن پرونده‌هاي شهرسازي و نوسازي اقدام شده است كه در اين حالت تمامي واحدهاي اجرايي شهرداري مي‌توانند از طريق شبكه شهرداري به مستندات مورد نياز خود دسترسي داشته باشند و همچنين جهت انجام بازديد، مامورين بازديد مي‌توانند با استفاده از تجهيزات سخت‌افزاري بدون حمل لاشه پرونده ماموريت خود را به‌طور كامل انجام دهند.
سامانه يكپارچه شهرسازي: يكي از سرويس‌هاي اين سامانه تشكيل پرونده است كه توسط دفاتر خدمات الكترونيكي به كارگيري شده است. به نوعي اجرايي شدن فعاليت‌هاي دفاتر خدمات الكترونيكي منوط به اين سرويس بوده و همچنين امكان مشاهده تمامي اطلاعات شهرسازي به‌صورت تجميعي وجود دارد.
شايد امروزه بايد بپذيريم كه سرنوشت جهان تغيير كرده است. ازدحام جمعيت در شهرهاي بزرگ جهان از اين پديده‌هاي نه چندان نوظهور، هيولايي هراس‌آور ساخته‌اند.
شهرها رشد كرده‌اند و هر روز نيز به جمعيت آنان افزوده مي‌شود و مشكلات هر روز بيش از پيش بر پيكره اين مراكز بزرگ اقتصادي اجتماعي و فرهنگي سيطره مي‌يابند. امروزه شهرها نماد زندگي مدرن هستند. انسان‌هاي شهرنشين به مثابه خوابگرداني هستند كه در ازدحام دود و آهن زندگي مي‌كنند و با مشكلات بي‌پايان دست به گريبانند. شهرهاي قرن بيستم سرزمين‌هايي ديگرگونه‌اند.
ديگر در اين ازدحام ساختمان‌ها و آسمانخراش‌ها جلوه‌اي از طبيعت نمي‌توان يافت. رشد شهر نشيني بر اقليم شهرها نيز تاثيرگذار بوده است. در كنار همه اين موارد، چاره‌انديشي براي حل مشكلات شهرنشيني تاكنون نتوانسته است راه به جايي ببرد. از طرفي شهرها جمعيت بسياري را در خود جاي‌داده‌اند و همچنان بر آن افزوده مي‌شود. از طرف ديگر كاهش خدمات شهري به‌دليل تراكم جمعيتي نتوانسته است اين مناطق جمعيتي را همچنان به‌عنوان سرزمين روياها حفظ كند.
شهرها در اين قرن كه رشدي حيرت آور را تجربه كرده‌اند و هم‌اكنون بيش از 50 درصد جمعيت جهان را در خود جاي داده‌اند به مناطقي پر از مشكلات مختلف تبديل شده‌اند. حمل‌ونقل عمومي، ترافيك، آلودگي، توزيع نامناسب مراكز فرهنگي و اسكان جمعيت مهاجر از جمله برخي مشكلات شهرها در سال‌هاي اخير بوده است اما اين سؤال همواره وجود داشت كه توسعه شهرها چه چشم‌اندازي در آينده خواهد داشت؟ در واقع نگراني از توسعه شهري از سويي و رشد جمعيت و در كنار آن رشد كالبدي شهر، زمينه را براي توسعه نامتوازن شهرهاي جهان فراهم كرده بود.
شهر مجازي و شهر واقعي
رشد فناوري‌هاي نوين و گسترش جهان‌هاي مجازي وسوسه‌اي تازه پيش روي فعالان عرصه‌هاي مختلف است. در واقع اينترنت و دنياي مجازي توانسته است عرصه‌اي مناسب براي صاحبان كسب و كار به‌وجودآورد؛ عرصه‌اي كه مشكلات زندگي واقعي در شهرها را نداشته است. هم از اين روست كه شهرهاي مختلف جهان براي كنترل مشكلات مختلف از جمله آلودگي هوا و ترافيك به استفاده از اين عرصه روآورده‌اند و به آن توجهي ويژه دارند.
در واقع شهرهاي بزرگ با استفاده از اين فناوري راهي نو جسته‌اند برحل مشكلاتي كه به‌نظر لاينحل مي‌آمد. شهرهايي نظير نيويورك، توكيو، سئول، دوبي و حتي بسياري ديگر از شهرها براي بهره‌مندي از دنياي مجازي رقابت سختي را آغاز كرده‌اند كه نتيجه آن بي‌ترديد حل مشكل شهروندان ساكن در اين شهرهاست.
در واقع شهر الكترونيك در پاسخ به پرسش‌هاي بسياري ظهور كرد. پرسش‌هايي نظير؛ شهرها در آينده چگونه خواهند بود؟ مردم چگونه در فرايندهاي اداره شهر شركت خواهند كرد؟ فعاليت اداري افرادي كه در شهرها زندگي مي‌كنند چگونه خواهد بود؟ تفريحات و سرگرمي شهرها درصورت توسعه كالبدي به چه صورت خواهد بود؟
گام اول
ايران در حال حاضر 7/53درصد كل كاربران اينترنت خاورميانه را به‌خود ا‌ختصاص داده است. اين كاربران عمدتا در شهرهاي كشور مستقرند و مي‌توانند به‌عنوان كاربران تقريبا جدي اينترنت شناخته شوند؛ كاربراني كه بتوانند نيازهاي خود را در جهان مجازي تامين كنند و از خدمات ارائه شده در دنياي مجازي بهره‌مند شوند. در واقع ايران با داشتن 18ميليون كاربر اينترنت از پتانسيل بالايي در ايجاد شهروندان الكترونيك بهره‌مند است؛ شهرونداني كه اگرچه ممكن است از دانش روز در عرصه الكترونيك چندان بهره‌مند نباشند اما قادر خواهند بود با توجه به زيرساخت‌هاي موجود در كشور از خدمات الكترونيك بهره‌مند شوند.
اگرچه هنوز تجارت در دنياي مجازي در كشور به‌صورت جدي شكل نگرفته است و عمده اقدامات در اين عرصه وابسته به نهادهاي خصوصي بوده و كمتر نهادها و دستگاه‌هاي دولتي در اين امر حركت كرده اند اما استقبال مردم از تجارت الكترونيك با توجه به زيرساخت‌هاي موجود قابل توجه است. در واقع اشتياق شهروندان شهرهاي بزرگ در گام اول براي ورود به جهان مجازي پتانسيلي مناسب براي تحقق شهر الكترونيك است.
سازمان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري تهران در اين راستا در 3 حوزه زيرساخت، ارائه سرويس‌هاي الكترونيكي، فرهنگ‌سازي و ارتقاي سطح آگاهي كاركنان در حوزه ICT طرح‌هاي متعددي را اجرا كرده است كه تعدادي از آنها عبارتند از:
دفاتر خدمات الكترونيكي شهر: در اين دفاتر امور شهرسازي، درآمد و نوسازي، امور ترافيكي و هر‌آنچه شهروند به خاطر آن احتياج به مراجعه به شهرداري دارد، ارائه مي‌شود. در حال حاضر 70 دفتر در سطح شهر تهران ايجاد و مشغول به فعاليت هستند.
مديريت و كنترل طرح‌ها: از آنجايي‌كه اغلب فعاليت‌هاي شهرداري به‌صورت طرح‌هاي كوچك و بزرگ و در قالب6 الي 7هزار قرارداد سالانه انجام مي‌شود، كنترل و مديريت مكانيزه اين طرح‌ها از نظر پيشرفت فيزيكي و همچنين كنترل و مديريت مالي طرح، يكي ديگر از طرح‌هاي تحول‌ساز بوده است كه در شهرداري تهران براي نخستين‌بار انجام شد.
سامانه مديريت فوريت‌ها: هدف از سامانه 137 امكان ارتباط هر شهروند در هر زمان و از هر كجا به شهرداري و درخواست يا اعلام نياز درخصوص خدمات شهري تحت مسئوليت شهرداري و ارجاع مكانيزه و بدون وقفه به عوامل اجرايي و همچنين كنترل و نظارت و اطلاع رساني مجدد به شهروند است.
مميزي مكانيزه شهر تهران: براي جمع‌آوري و به‌روزرساني اطلاعات وضع موجود املاك، نرم‌افزار مورد نياز تهيه شد و كارشناسان مميزي با تجهيزات كامل در حال انجام ماموريت هستند كه با توجه به تدابيري كه در سيستم شهرسازي انديشيده‌شده است در آينده نيازي به انجام مميزي نيست.
سامانه قوانين و مقررات شهري: در راستاي يكپارچه‌سازي و تجمع قوانين و مقررات شهري،
اطلاع رساني به شهروندان و تكريم ارباب‌رجوع، وحدت رويه در اجراي قوانين و مقررات توسط واحدهاي اجرايي در شهرداري، تشخيص قوانين و مقررات منسوخ شده ايجاد شده است كه نهايتا در سيستم يكپارچه شهرسازي به‌كارگيري خواهد شد.
كاوشگر شهر تهران: براي ارائه سرويس و خدمات الكترونيكي به شهروندان و دسترسي آسان جهت جست‌وجو از طريق نرم‌افزار برپايه اطلاعات مكاني اماكن، معابر و نشاني در شهر تهران، اين نرم‌افزار تهيه شده است كه از طريق پورتال اينترنتي شهرداري تهران در اختيار عموم گذاشته شده است.
سامانه طرح ترافيك: با توجه به محدوديت آمدوشد در محدوده ترافيكي شهر تهران و نياز شهروندان به تهيه آرم طرح ترافيك اين نرم‌افزار تهيه شد و شهروندان مي‌توانند از طريق وب فرم درخواست خود را تكميل كنند كه پس از بررسي توسط سازمان حمل‌ونقل و ترافيك نسبت به صدور آرم طرح ترافيك اقدام كنند.
سامانه آرشيو الكترونيكي: با توجه به حجم پرونده‌هاي شهرسازي و نوسازي نسبت به اسكن پرونده‌هاي شهرسازي و نوسازي اقدام شده است كه در اين حالت تمامي واحدهاي اجرايي شهرداري مي‌توانند از طريق شبكه شهرداري به مستندات مورد نياز خود دسترسي داشته باشند و همچنين جهت انجام بازديد، مامورين بازديد مي‌توانند با استفاده از تجهيزات سخت‌افزاري بدون حمل لاشه پرونده ماموريت خود را به‌طور كامل انجام دهند.
سامانه يكپارچه شهرسازي: يكي از سرويس‌هاي اين سامانه تشكيل پرونده است كه توسط دفاتر خدمات الكترونيكي به كارگيري شده است. به نوعي اجرايي شدن فعاليت‌هاي دفاتر خدمات الكترونيكي منوط به اين سرويس بوده و همچنين امكان مشاهده تمامي اطلاعات شهرسازي به‌صورت تجميعي وجود دارد.