رقابت تاریخی بر سر اورشلیم

در زمان ظهور، بهترين اقامت‌گاه‌ها مكّه و بيت‌المقدّس است . امام باقر(ع) نيز دراين‌باره مي‌فرمايند: «بهترين اقامتگاه‌ها در آن روز، بيت‌المقدّس است. براي مردم زماني پيش مي‌آيد كه هركسي آرزو مي‌كند كه اي كاش آنجا مي‌بود و آن در عهد سفياني است».



بيت‌المقدّس يا اورشليم، بزرگ‌ترين و پرجمعيّت ترين شهر و مرکز فلسطين است که بر کوه‌هاي «موريا» بنا شده و کوه‌هاي صهيون و زيتون از شرق و غرب آن را احاطه کرده‌اند. اين شهر محلّ اوّلين قبلة مسلمانان، دومين مسجد اسلام، سومين حرم شريف (بعد از مکّه و مدينه) و بنا به فرموده‌اي از امام علي(ع) يکي از چهار قصر بهشتي در دنياست که اين چهار قصر عبارتند از: مسجدالحرام، مسجدالنبي(ص)، مسجد بيت‌المقدّس و مسجد کوفه.

اورشليم از دو کلمة «اور» و «شليم» تشکيل يافته است. در زبان عبري «اور» به معناي آتش، روشنايي و مقدّس و «شليم» به مفهوم شهر، صلح و آرامش است، و بر روي هم به معني شهر مقدّس، شهر روشنايي، صلح و آرامش است. يهودي‌ها آن را «بيت هميقداش» به معني خانة مقدّس نيز مي‌گويند و تا قبل از ظهور اسلام ايليا نيز خوانده شده است. بعد از ظهور اسلام، به تدريج اسامي بيت القدس، بيت‌المقدّس، قدس و مدينة مقدّسه برآن اطلاق شد.

دايرت المعارف تشيع ذيل واژة بيت‌المقدّس آورده است:
دربارة فضايل اين شهر بسيار گفته و نوشته‌اند: اين شهر را انبيا بنا کرده‌اند. داوود(ع) و سليمان(ع)، در اين شهر حکومت داشتند، خداوند زکريّا(ع) را به يحيي(ع)، در همين جا بشارت داد. جبال و طير را در بيت‌المقدّس براي داوود(ع) مسخّر ساخت، هاجر از کوثا به بيت‌المقدّس هجرت کرد، موسي(ع) در اينجا به نور پروردگار نگريست و در همين‌جا با خدا تکلّم کرد، مريم عَذرا در بيت‌المقدّس وفات يافت. عيسي در همين‌جا زاده شد و عروج کرد، محشر و منشر حساب روز جزا و صراط در همين‌جا برپا خواهد شد و اوّلين بقعه‌اي که در روي زمين ساخته شده همان است که بر صخرة بيت‌المقدّس بنا گرديده است.

همچنين حضرت ابراهيم(ع) فرزندش اسماعيل را براي قرباني کردن به بالاي صخره برد و حضرت محمّد(ص) نيز از اين کوه به معراج رفتند.

بدين ترتيب با شهري روبه‌رو هستيم که براي هر سه دين بزرگ آسماني، بسيار مقدّس به حساب مي‌آيد.

تاريخ، بيانگر آن است که اين شهرِ صخره‌اي، دست‌کم در طيّ قرون، بيست بار تحت محاصرة شديد واقع شده، دو بار به دست مهاجمان به کلّي ويران گشته و بر جايش شخم زده‌اند؛ هجده بار تجديد ساختمان شده و سه بار معبد آن بازسازي و مرمّت گرديده است و مردمش شش بار وادار به تغيير دين و مذهب خود شده‌اند.

* معبد سليمان

همان‌گونه که گفته شد، اورشليم در فلسطين واقع است. نام قديم فلسطين «کنعان» بود و تاريخِ آن به سه تا چهار هزار سال پيش از ميلاد مسيح(ع) مي‌رسد. تقريباً در قرن سوم پيش از ميلاد، حضرت ابراهيم(ع) به اين سرزمين آمد. فرزندان ايشان در اين مکان سکنا گزيدند، تا آنکه در زمان يعقوب(ع) سير حوادث، يوسف(ع) را در مصر به قدرت رساند. بر اثر قحطي گسترده، پاي فرزندان يعقوب براي گرفتن آذوقه به مصر باز شد. يوسف(ع) برادران را شناسايي کرد و بدين ترتيب خانوادة يعقوب(ع) و فرزندان او (بني اسرائيل) به مصر منتقل شدند.

بني اسرائيل تا زمان زنده بودن يوسف(ع) در مصر با احترام زندگي مي‌کردند امّا پس از مرگ او، وضع دگرگون شد. يوسف(ع) پيش از مرگ، همه را جمع کرد و از سختي‌اي که به آنان مي‌رسد خبر داد. او گفت که مردان کشته خواهند شد، شکم زنان آبستن دريده و کودکان ذبح خواهند شد تا اينکه خداوند حق را به دست يکي از فرزندان لاوي بن يعقوب ظاهر کند. بني اسرائيل پس از مرگ يوسف 400 سال غيبت سختي را تحمل کردند و همواره در انتظار منجي خود بودند.

با ظهور منجي يهوديان ـ موسي(ع) ـ قوم بني‌اسرائيل از سرزمين مصر به مقصد سرزمين موعود به حرکت درآمدند. موسي(ع) به اذن خداوند دريا را شکافت و فرعونيان همه در آب غرق شدند. موسي(ع) مي‌توانست با بني اسرائيل به مصر بازگردند، زيرا آنان تمام نقاط مصر را به خوبي مي‌شناختند امّا مأموريت ايشان استقرار در فلسطين و قدس بود تا بتوانند حکومتي تشکيل دهند و پايه گذار حکومت جهاني موحّدان شوند.

پيمودن اين مسافت 40 سال به طول انجاميد. ايشان 40 سال سرگرداني را به خاطر نافرماني از دستورات پيامبرشان تحمل کردند، دچار بيماري و مرگ شدند، پيامبر خود، موسي(ع)، را از دست دادند در حالي که هرگز قبر او را نيافتند و سرانجام در زمان يوشع، جانشين حضرت موسي(ع)، بني اسرائيل به فلسطين رسيدند. قوم فلسطين در مقابل آنان مقاومت كرد و بني اسرائيل را مغلوب ساخت. ليكن پس از جنگ‌هاي فراوان، مجدداً بني اسرائيل قدرت گرفتند و بر شهرها مسلّط شدند. در حدود 1000 ق.م حضرت داوود(ع) توانست اورشليم را از دست فلسطينيان خارج كند. حضرت داوود(ع) به فرمان خداوند به ساختن بناي قدس؛ يعني خانة خدا اقدام نمود. امّا از آنجايي که ساخت اين بناي مقدّس در اواخر عمر او شروع شد، فرصت اجراي کامل بناي خانة خدا را نيافت. بدين سبب پيش از بناي قدس به او ندا رسيد که: تکميل بناي خانه‌ات را به فرزندت سليمان واگذاشتيم.

بنابراين بناي معبد بيت‌المقدّس را داوود(ع) آغاز کرد امّا در زمان سليمان(ع) با نام معبد يا هيکل سليمان به پايان رسيد. لازم به ذکر است بيت‌الله الحرام؛ يعني خانة کعبه تقريباً هزار و صد سال زودتر از بناي معبد بيت‌المقدّس، به دست حضرت ابراهيم(ع) ساخته شد.

سليمان تمام موقوفات پدر را به داخل خانة خدا برد و طلا و نقره و ساير آلات و ادوات را که براي خانة خدا هديه آورده بودند، در خزاين آن جاي داد. او مشايخ، بزرگان و رؤساي قوم را خواست تا در اورشليم جمع شوند و تابوت عهد خداوند را که در قرآن مجيد از آن با نام تابوت سکينه ياد شده است از شهر داوود(ع) که بالاي کوه صهيون بود، بياورند.

اين معبد در سال 587 ق.م به دست بابلي‌ها ويران شد. معبد دوم در پي غلبة سپاهيان کوروش هخامنشي بر بابلي‌ها در سال 535 ق.م مجدّداً بنا شد و سرانجام در سال 70 بعد از ميلاد توسط تيتوس، امپراتور رم، با خاک يکسان شد.

شش قرن بعد، زماني که سپاه اسلام در سال 638 بعد از ميلاد مسيح بر رُم پيروز گشت و اورشليم را از بيزانس‌ها گرفت، مسلمانان در اورشليم مسجدالاقصي را بازسازي کردند.

* بيت‌المقدّس پس از اسلام

پس از بعثت حضرت محمّد(ص)، در سيزده سال اوّل بعثت كه پيامبر در مكّه زندگي مي‌كرد، مسجدالاقصي در بيت‌المقدّس قبلة اوّل مسلمانان بود و پس از مهاجرت به مدينه در سال دوم در مسجد بني سلمه در شهر مدينه، به فرمان خداوند، قبلة مسلمانان از مسجدالاقصي به مسجدالحرام (خانة كعبه در مكّه) تغيير يافت كه شايد خلع سلاح كردن يهود از مهم‌ترين دلايل آن بوده است؛ زيرا مسلمانان را به خاطر نمازگزاردن به قبلة آنان تحقير مي‌کردند.
پس از رحلت پيامبر(ص)، خليفة اوّل، سپاهي را روانة سوريه و فلسطين كرد كه با درگذشت او، در زمان خليفة دوم، سوريه و بيت‌المقدّس به دست مسلمانان افتاد و روميان در آنجا شكست خوردند. اهالي شهر، مقاومت زيادي كردند امّا طولاني شدن محاصره و مشكل غذا و شيوع بيماري و... آنان را مجبور به تسليم شدن كرد. خليفة دوم با مركب و لباسي بسيار ساده وارد شهر شد كه تعجّب اهالي را برانگيخت و قرارداد صلح منعقد شد. خليفه نسبت به اهالي رفتار بسيار ملايمي داشت و از آن سال (يعني سال 15 هجري) فلسطين در دست مسلمانان بود. در معاهدة صلح، مسيحيان در اعمال مذهبي خود آزاد بودند. ساكنان اين شهر را عمدتاً مسلمانان عرب تشكيل مي‌دادند و براي مسلمانان نيز قدس به خاطر اينكه قبلة اوّل بود، بسيار معزّز و مقدّس شمرده مي‌شد.

* بيت‌المقدّس و جنگ‌هاي صليبي

بهانة جنگ‌هاي صليبي، که تا دو قرن، در چند نوبت دامنه يافت، اختلاف ميان مسلمانان و مسيحيان بر سر امکنة مقدّس بود. دروازه‌هاي بيت‌المقدّس، که در قرن اوّل هجري به تصرّف مسلمانان درآمده بود، تا اوايل قرن پنجم هجري، براي زيارت، به روي مسيحيان باز بود. در اين اوان مشکلاتي بر سر راه زائران مسيحي پديد آمد و سرانجام سلاجقه، پس از استيلا بر اورشليم، راه زيارت را بر مسيحيان بستند. در همين سال‌ها امپراتوري بيزانس نيز در معرض تهديد مسلمانان قرار گرفت و موجب شد که از مسيحيان مغرب ياري بخواهد و پاپ اوربانوس دوم پيروان خود را به جهاد و تصرّف اورشليم فراخواند.
تشتّت و بي‌ثباتي اثر خود را بخشيد و مسيحيان در نخستين جنگ صليبي، در سال 492 ق. بيت‌المقدّس را به تصرّف درآوردند و مملکت لاتيني اورشليم را در قلب دنياي مسلمانان، در شام و فلسطين، بنيان نهادند و تا سال 583 ق. که صلاح الدّين ايّوبي بيت‌المقدّس را باز پس گرفت، بر عدّه‌اي از بلاد اسلامي فرمان راندند. از آن پس نيز حکومت آنان تا صد سال ديگر، هرچند با دامنه‌اي بس محدودتر، ادامه يافت.

* قدس در قرون اخير

پس از چندي، با ظهور سلاطين عثماني ترکيه و نفوذ آنان در کشورهاي اسلامي، بيت‌المقدّس نيز به تصرّف آن سلاطين درآمد. تسلّط امپراتوري عثماني به مدت چهار قرن و اندي بر قدس و سراسر فلسطين ادامه يافت. در اواخر قرن نوزدهم، شورش‌هاي متعدّدي در فلسطين ـ به ويژه قدس ـ به وجود آمد. سياست حکومت انگلستان که تا آن زمان بر محور حمايت و حفظ تماميّت ارضي امپراتوري عثماني در آسيا دور مي‌زد، ناگهان تغيير کرد و خود، قدرتي در برابر دولت عثماني شد.

دولت انگلستان توانست با سياست‌هاي خود، در سال 1917 قيموميّت و سرپرستي سرزمين فلسطين را در اختيار بگيرد. پس از چندي عدّه‌اي از يهوديان، انديشة «ملّت واحد يهود» را مطرح و براي تشکيل کشوري مستقل براي استقرار آن ملّت، اقداماتي را شروع کردند که مورد تشويق و حمايت جدّي دولت انگليس قرار گرفت. اين عدّه، گرفتن کمک‌هاي مالي از يهوديان ثروتمند را آغاز نموده، براي پيشبرد مقاصد خود حزبي تشکيل دادند و نام «صهيون» را که نام کوهي در جوار بيت‌المقدّس است بر خود نهادند. اينان در پي رسيدن به آرمان ديرينة خود؛ يعني بازگشت به بيت‌المقدّس و تشکيل کشور باستاني اسرائيل بودند.

در ابتداي تشکيل جنبش يهود، بيش از چهل هزار يهودي به آن سرزمين مهاجرت کردند. دولت اسرائيل در سال 1948 با اشغال قسمت وسيعي از فلسطين در مشرق مديترانه تشکيل شد.

* چرا بازگشت به بيت‌المقدّس؟

مبلّغان انجيلي در آمريکا و انگليس اعتقاد دارند که پيروان کليساي پروتستان براي ظهور دوبارة مسيح بايد چند خواستة مسيح را که در تفاسير كتاب مقدّس در قرن بيستم به عنوان پيش‌گويي‌هاي انجيل بيان شده، عملي نمايند. اين جريان نو ظهور در پروتستانتيزم با عنوان «صهيونيسم مسيحي» شهرت دارد. مطابق اعتقادات اين مکتب، حوادثي بايد به وقوع بپيوندد تا مسيح دوباره ظهور نمايد و پيروان اين مکتب وظيفة ديني دارند که براي تسريع در عملي شدن اين حوادث کوشش کنند. برخي از اين حوادث عبارتند از:

.1 يهوديان از سراسر جهان، به فلسطين آورده شوند و کشور اسرائيل در گستره‌اي بين رودخانه‌هاي نيل و فرات به وجود آيد، يهودياني که به اسرائيل مهاجرت نمايند اهل نجات خواهند بود.

2. يهوديان بايد دو مسجد «اقصي» و «صخره» را در بيت‌المقدّس منهدم کنند و به جاي آن، معبد بزرگ سليمان را بازسازي کنند؛ به همين سبب از سال 1967 تا به حال، اين دو مسجد بيش از صد بار مورد حملة يهوديان و مسيحيان صهيونيست قرار گرفته است.
3. روزي که يهوديان، مسجد اقصي و مسجد صخره را در بيت‌المقدّس منهدم کنند، جنگ نهايي مقدّس(!) «آرمگدون» به رهبري آمريکا و انگليس آغاز مي‌شود و در اين جنگ جهاني تمام جهان نابود خواهد شد.

4. در جنگ آرمگدون، مسيح دوباره تولّد يافته در جهان ظهور مي‌کند و ضدّ مسيح را در پايان اين جنگ مقدّس(!) شکست مي‌دهد تا حکومت جهاني خود را به مرکزيّت بيت‌المقدّس برپا سازد. معبدي که به جاي مسجد الاقصي و صخره در بيت‌المقدّس بنا شده، محلّ حکومت جهاني مسيح خواهد بود.

باز سازي معبد در سال 1967 با تصرّف شهر قديم اورشليم آغاز شد. مسيحيان صهيونيست اعتقاد دارند كه در مراسم ساخت معبد سليمان بايد گوساله‌اي سرخ موي قرباني شود. ريچارد لندز، استاد تاريخ دانشگاه بوستن مي‌گويد: «به دنيا آمدن اين گوساله، درست همان چيزي است که مردم انتظار آن را مي‌کشند. ما مي‌توانيم جنگ آخرالزّمان را به راه اندازيم. اگر اين گوساله قرباني شود، مسلمانان آماده جهاد مي‌شوند. پس بهتر است به جنگ بينديشيم. به طور حتم پيدا شدن اين گوساله، ماشة انفجار مسجدالاقصي است».

طبق پيش‌گويي‌هاي مسيحيان صهيونيست، پس از ظهور مسيح و تثبيت حکومت جهاني يهود، اورشليم به طرز شگفت انگيزي بازسازي مي‌شود و از سطح کنوني به ارتفاع 10 فرسنگ بالا رفته، از هر سو باز خواهد بود و تا دروازه‌هاي دمشق گسترش خواهد يافت و اشيايي که سابقاً در معبد بودند به آن بازگردانده خواهند شد. از جمله آن اشيا تابوت عهد است که يهوديان در پي يافتن آن هستند، با وجود اينکه تابوت از ملزومات معبد سليمان نيست امّا يهوديان انتظار روزي را مي‌کشند که اين صندوق پيدا شود.

اين در حالي است که بر اساس معتقدات شيعه، تابوتِ عهد اکنون نزد امام مهدي(عج) است. پيامبر اکرم (ص) دراين باره مي‏فرمايد: «صندوق مقدّس از درياچة طبريه به دست وي ـ امام مهدي(ع)ـ آشکار مي‏شود. آن را آورده، در پيشگاه مقدّس او در بيت‏المقدّس قرار مي‏دهند و چون يهوديان آن را مشاهده مي‏نمايند، به جز اندکي، بقية آنان ايمان مي‏آورند».

امام صادق(ع) نيز در حديثي دربارة اقدامات حضرت وليّ‌عصر(عج) مي‌فرمايند: «زيورهاي بيت‌المقدّس، تابوت سکينه (عهد)، مائدة بني اسرائيل، بقاياي الواح، عصاي موسي و منبر سليمان، همچنين يک قفيز (واحد وزن) از «مَنّ» را که به بني اسرائيل فرود آمده بود بيرون مي‌آورد درحالي که از شير سفيدتر باشد!»

اين چنين است که اين منطقه سال‌ها به خبرسازترين مکان کرة زمين تبديل شده است. بن گوريون، اوّلين نخست وزير اسرائيل، گفته است: «اسرائيل بدون بيت‌المقدّس و بيت‌المقدّس بدون تجديد ساختمان معنايي ندارد».

نوعم ليفنات، برادر ليمور ليفنات، نيز از محافظه كاران تندروي يهودي است، كه با طرح عقب‌نشيني شارون مخالفت كرد. يوفال قرني از روزنامه‌نگاران صهيونيستي دربارة وي مي‌گويد كه، نوعم ليفنات رؤياي تخريب بيت‌المقدّس را در سر مي‌پروراند. قرني در مصاحبه‌اي طولاني با ليفنات، به شرح موضع او در برابر مسجد‌الاقصي پرداخته و از قول وي نقل مي‌كند كه ليفنات تخريب اين مسجد مقدّس و ساخت معبد موهوم را امري واجب مي‌داند. نوعم ليفنات مي‌گويد: چه خوب بود اگر شرايط براي تخريب «قبّـة الصخره» و مسجد الاقصي فراهم مي‌شد، امّا نه از ناحية فنّي و نه سياسي آمادگي چنين کاري را نداريم. وي در ادامة سخنان خود مي‌افزايد: اگر روزي در ملّت يهود يك تحوّل فكري رخ دهد، آنان به سرعت به سوي قبّـ［‌الصّخره رفته، آن را در آسمان منفجر خواهند كرد. قرني همچنين به نقل از ليفنات خاطر نشان ساخت كه وي مدّعي شد كه در هيچ سازمان سرّي كه براي تخريب مسجد‌الاقصي تلاش مي‌كند، عضو نشده است. از منظر ليفنات تخريب اين مسجد اساساً هيچ مانعي ندارد. وي در اين باره مي‌گويد: «تخريب مسجد‌الاقصي در وضعيّت سياسي كنوني عملي نخواهد شد. اگر پرسيده شود كه آيا قبّـة الصّخره بايد آنجا قرار بگيرد؟ پاسخ مي‌دهم هرگز، بلكه معبد كذايي بايد در آن مكان قرار بگيرد؛ زيرا اين مسئله آرمان و آرزوي ملّت يهود و دستور تورات است. يهوديان از سه هزار سال پيش در انديشة بازسازي معبد سليمان به سر مي‌برند». ليفنات همچنين اظهار داشت كه، «در آن مكان معبدي وجود داشت و اينك در همان مكان، معبد سوم نيز قرار خواهد گرفت و بدون شك قبّـة ‌الصّخره نابود شدني است و نبايد در آنجا قرار بگيرد. اين شخصيّت تروريستي در پايان سخنان خود چنين مي‌گويد:«مسلّم است كه روزي فرا مي‌رسد كه ملّت يهود از خواب خود بيدار شده، خواهند گفت كه چرا مسجد الاقصي در اين مكان ساخته شده است، اي يهوديان برخيزيد و معبد سليمان را بسازيد. در اين لحظه است كه تمامي بولدوزرها براي تخريب اين مسجد به حركت در مي‌آيند. اگر بولدوزرها نتوانند اين كار را انجام دهند، تجهيزات پيشرفتة جنگي اين كار را خواهد كرد».

اين سخنان و عملکرد صهيونيست‌ها در فلسطين و بيت‌المقدّس، قاطعيّت صهيونيست‌ها بر اجراي برنامه‌هاي پليدشان را آشکار مي‌کند؛ امّا آنچه مسلّم است اين است که حضرت مهدي(عج) اين ناحيه را تصرّف کرده، دولت جهاني خود را محقّق مي‌کنند.

اميرمؤمنان(ع) مسير جنگ آخرالزّمان را چنين ترسيم مي‌كند: «آنگاه مهدي با هزار مركب به سوي قدس شريف حركت مي‌كند. (با سپاه خود) در شام، فلسطين، صور، عكّا و غزّه منزل مي‌كند. آنگاه مهدي وارد بيت‌المقدّس مي‌شود».
همچنين از پيامبر اكرم(ص) نقل شده است كه مهدي موعود به سنّت من رفتار مي‌كند، عطايايش گوارا مي‌باشد و در بيت‌المقدّس فرود مي‌آيد.

در زمان ظهور، بهترين اقامت‌گاه‌ها مكّه و بيت‌المقدّس است . امام باقر(ع) نيز دراين‌باره مي‌فرمايند: «بهترين اقامتگاه‌ها در آن روز، بيت‌المقدّس است. براي مردم زماني پيش مي‌آيد كه هركسي آرزو مي‌كند كه اي كاش آنجا مي‌بود و آن در عهد سفياني است».
به اميد آن روز...

مريم شفيعي سروستاني