دعا در كنار تلاش و كوشش است، نه به جاى آن. رزمندگانى كه سينه سپر كرده و آماده دفاع هستند، اين‏گونه دعا مى‏كنند: پروردگارا! بر ما صبر و پايدارى مرحمت كن، «و لمّا برزوا لجالوت و جنوده قالوا ربّنا أفرغ علينا صبراً و ثبّت أقدامنا و انصرنا على القوم الكافرين»(بقره، 250.)
پيامبر و امامان معصوم كه مظهر دعا بودند، شبانه روز در حال تلاش و كوشش نيز بودند. در روايت مى‏خوانيم كه دعاى افرادى كه بيكارند وهيچ تلاشى نمى‏كنند، مستجاب نمى‏شود.