چهارشنبهسوری نام جشنی است که تغییر یافته مراسم باستانی پنج روز آخر سال به نام [You must be registered and logged in to see this link.] و برگرفته از آیین [You must be registered and logged in to see this link.] است که [You must be registered and logged in to see this link.] از ۱۷۰۰ سال پیش از میلاد تاکنون در پنج روز آخر هر سال، آن را با برافروختن آتش و جشن و شادی در کنار آن برگزار میکنند.[You must be registered and logged in to see this link.] در [You must be registered and logged in to see this link.] سال ۳۶۵ روز شامل ۱۲ [You must be registered and logged in to see this link.] که هرکدام دقیقاً ۳۰ [You must be registered and logged in to see this link.] است و ۵ روز در انتهای سال جدا از ماهها است که این ۵ روز پنجه نامیدهمیشود که البته در هر ۴ سال یک بار ۶ روز میشود و در این گاهشمار روزی به عنوان [You must be registered and logged in to see this link.] و به طورکلی ۷ روز [You must be registered and logged in to see this link.] وجود ندارد بلکه ۳۰ روز ماه و ۵ روز انتهای سال را هرکدام با نام خاصی نامگذاری میشود.[You must be registered and logged in to see this link.] ایرانیان قبل حمله [You must be registered and logged in to see this link.] این ۵ روز آخر سال را با روشکردن [You must be registered and logged in to see this link.] جشن میگرفتند و بر این اعتقاد بودند که در این ۵ روز [You must be registered and logged in to see this link.] درگذشتگان به زمین سفر میکنند و با همراه خانوادههایشان و برای آنها برکت، دوستی و پاکی در سال آینده طلب خواهندکرد ولی بعد از حمله تازیان به دلیل مخالفتهای آن روزگار در برپایی این مراسم ایرانیان روز چهارشنبه را که نزد اعراب [You must be registered and logged in to see this link.] بوده را انتخاب کردند و آتش افروزی در این روز را با نحسی آن روز توجیه کردند.[You must be registered and logged in to see this link.] البته مراسمی که امروزه جریان دارد به طوری کلی متفاوت با آن روزگار است چون از نظر زرتشتیان آتش نماد مقدسی است و پریدن از روی آن به نوعی بیاحترامی به آن نماد تلقی میشود.[You must be registered and logged in to see this link.] جشن آتش در واقع پیش درآمد جشن [You must be registered and logged in to see this link.] است که نوید دهنده رسیدن [You must be registered and logged in to see this link.] و تازه شدن طبیعت است. واژه چهارشنبه سوری از دو وازه [You must be registered and logged in to see this link.] که نام یکی از روزهای هفتهاست و سوری که به معنی سرخ است ساخته شدهاست. آتش بزرگی تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته میشود[You must be registered and logged in to see this link.] که این آتش معمولا در بعد از ظهر زمانی که مردم آتش روشن میکنند و از آن میپرند آغاز میشود و در زمان پریدن میخوانند: «زردی من از تو، سرخی تو از من» در واقع این جمله نشانگر یک تطهیر و پاکسازی مذهبی است که واژه سوری به معنی سرخ به آن اشاره دارد.[You must be registered and logged in to see this link.] به بیان دیگر شما خواهان آن هستید که آتش تمام رنگ پریدیگی و زردی، بیماری و مشکلات شما را ازتان بگیرد و بجای آن سرخی و گرمی و نیرو به شما بدهد. این جشنی نیست که وابسته به [You must be registered and logged in to see this link.] افراد باشد و در میان [You must be registered and logged in to see this link.] و [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]ها، [You must be registered and logged in to see this link.]ها، [You must be registered and logged in to see this link.] و [You must be registered and logged in to see this link.]ها رواج دارد. در حقیقت این جشن و نقش بارز آتش در آن به علت احترام گذاشتن به دین زرتشتی است.
در [You must be registered and logged in to see this link.] اشارههایی درباره بزم چهارشنبهای در نزدیکی [You must be registered and logged in to see this link.] وجود دارد که نشان دهنده کهن بودن این جشن است. مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی، از دیرباز در [You must be registered and logged in to see this link.] سنتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شدهاست.[You must be registered and logged in to see this link.]
امروزه در شهرهای سراسر جهان که جمعیت ایرانیان در آنها زیاد است، [You must be registered and logged in to see this link.] و انفجار ترقهها و فشفشهها نیز متداول است.[You must be registered and logged in to see this link.] در سالهای اخیر، رسانههای ایران توجه بیشتری به خطرات احتمالی ناشی از این مواد نشان میدهند.[You must be registered and logged in to see this link.]
//
[[You must be registered and logged in to see this link.]] پیشینه
[You must be registered and logged in to see this link.]
تصویری از یکی از دیوار نگارههای [You must be registered and logged in to see this link.]، متعلق به دوران [You must be registered and logged in to see this link.] که جشن و پایکوبی ایرانیان را در شب چهارشنبهسوری به تصویر کشیدهاست.
جشن سور از گذشته بسیار دور در ایران مرسوم بودهاست که جشنی ملی و مردمی است و «چهارشنبه سوری» نام گرفتهاست که طلایهدار نوروز است.[You must be registered and logged in to see this link.][[You must be registered and logged in to see this link.]]
جشن سوری در ایران قدیم در یکی از ۵ روز آخر [You must be registered and logged in to see this link.] بر پا میگشت، چرا که ایرانیان [You must be registered and logged in to see this link.] و [You must be registered and logged in to see this link.] نداشتند و ماه را به هفتهها تقسیم نمیکردند؛ بلکه قبل از ورود اسلام به ایران هر سال ۱۲ ماه، و هر ماه ۳۰ روز بود که هر کدام از این ۳۰ روز نام مشخصی داشتهاست که بهنام یکی از فرشتگان خوانده میشد. چون [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.] و غیره که پس از ورود اسلام به ایران تقسیمات هفته نیز به آن افزوده شد.
در ایران باستان در پایان هر ماه جشن و پایکوبی با نام سور مرسوم بودهاست و از سوی دیگر چهارشنبه نزد [You must be registered and logged in to see this link.] «یوم الارباع» خوانده میشد و از روزهای شوم و نحس بشمار میرفت و بر این باور بودند که روزهای نحس و شوم را باید با عیش و شادمانی گذراند تا [You must be registered and logged in to see this link.] و [You must be registered and logged in to see this link.] فرصت رخنه در وجود آدمیان را نیابند. بدین ترتیب ایرانیان آخرین جشن آتش خود را به آخرین چهارشنبه سال انداختند و در آن به شادمانی و پایکوبی پرداختند تا هم چشن ملی خود را حفظ کنند و هم بهانه بدست دیگران ندهند و بدین ترتیب چشن سوری از حادثه روزگار مصون ماند و برای ایرانیان تا به امروز باقی ماند.[You must be registered and logged in to see this link.][[You must be registered and logged in to see this link.]]
[You must be registered and logged in to see this link.] برای خونخواهی از عاملین [You must be registered and logged in to see this link.]، در شهر [You must be registered and logged in to see this link.] که بیشتر آنان ایرانی بودهاند از این فرصت سود برد و در زمان همین جشن که مصادف با چهارشنبه بود بسیاری از آنان را قصاص کرد.[[You must be registered and logged in to see this link.]]
[[You must be registered and logged in to see this link.]] برخی آیینهای سوری
[[You must be registered and logged in to see this link.]] سال نو - کوزه نو
ایرانیان در شب چهارشنبه سوری کوزههای سفالی کهنه را بالای بام خانه برده، بریز افکنده و آنها را میشکستند و کوزه نویی را جایگزین میساختند. که این رسم اکنون نیز در برخی از مناطق ایران معمول است و بر این باورند که در طول سال بلاها و قضاهای بد در کوزه متراکم میکردد که با شکستن کوزه، آن بلاها دور خواهد شد.
[[You must be registered and logged in to see this link.]] آجیل مشگلگشای، چهارشنبه سوری
ایرانیان پس ار پایان آتشافروزی، اهل خانه و خویشاوندان گرد هم میآمدند و آخرین دانههای نباتی مانند: [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.] و [You must be registered and logged in to see this link.] را که از ذخیره زمستان باقی مانده بود، روی آتش مقدس بو داده و با نمک تبرک میکردند و میخوردند. ایرانیان بر این باور بودند که هر کس از این معجون بخورد، نسبت به افراد دیگر مهربانتر میگردد و کینه و رشک از وی دور میگردد. امروزه اصطلاح نمکگیرشدن و نان و نمک کسی را خوردن و در حق وی خیانت نورزیدن، از همین باور سرچشمه گرفتهاست.
[[You must be registered and logged in to see this link.]] پختن حلوا
[[You must be registered and logged in to see this link.]] فالگوشی و گرهگشایی
یکی از رسمهای چهارشنبهسوری است که در آن دختران جوان نیت میکنند، پشت دیواری میایستند و به سخن رهگذران گوش فرامیدهند و سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خود را میگیرند.
[[You must be registered and logged in to see this link.]] قاشقزنی
نوشتار اصلی: [You must be registered and logged in to see this link.]
در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سر و روی خود میکشند تا شناخته نشوند و به در خانهٔ دوستان و همسایگان خود میروند. صاحبخانه از صدای قاشقهایی که به کاسهها میخورد به در خانه آمده و به کاسههای آنان آجیل چهارشنبه سوری، شیرینی، شکلات، نقل و پول میریزد. دختران نیز امیدوارند زودتر به خانه بخت بروند.
[[You must be registered and logged in to see this link.]] شال انداختن
شال اندازی از دیگر مراسم شب سوری است که تاکنون اعتبار خود را در شهرها و روستاهای [You must be registered and logged in to see this link.] و [You must be registered and logged in to see this link.] حفظ کردهاست. پس از خاموشی آتش و کوزهشکستن و فالگوشی و گرهگشایی و قاشقزنی جوانان نوبت به شال اندازی میرسد. جوانان چندین دستمال حریر و ابریشمی را به یکدیگر گره زده، از آن طنابی رنگین به بلندی سه متر میساختند. آنگاه از راه پلکان خانهها یا ازروی دیوار، آنرا از روزنه دودکش وارد منزل میکنند و یک سر آن را خود در بالای بام در دست میگرفتند، آنگاه با چند سرفه بلند صاحبخانه را متوجه ورودشان میسازند. صاحبخانه که منتظر آویختن چنین شالهایی هستند، به محض مشاهده طناب رنگین، آنچه قبلا آماده کرده، در گوشه شال میریزند و گرهای بر آن زده، با یک تکان ملایم، صاحب شال را آگاه میسازند که هدیه سوری آمادهاست. آنگاه شال انداز شال را بالا میکشد. آنچه در شال است هم هدیه چهارشنبه سوری است و هم فال. اگر هدیه نان باشد آن نشانه نعمت است، اگر شیرینی نشانه شیرین کامی و شادمانی، انار نشانه کسرت اولاد آینده و گردو نشان طول عمر، بادام و فندق نشانه استقامت و بردباری در برابر دشواریها، کشمش نشانه پرآبی و پربارانی سال نو و اگر سکه نقره نشانه سپیدبختی است.
[[You must be registered and logged in to see this link.]] چهارشنبه سوری در شهرهای گوناگون
[[You must be registered and logged in to see this link.]] [You must be registered and logged in to see this link.]
آتشافروزی در معابر و خانهها، فالگوشی، اسپند سوختن، نمک گرد سر گرداندن. در موقع اسفند دودکردن و نمک گردانیدن، وردهای مخصوصی است که زنان میخوانند. قلمرو چهارشنبه سوری در شیراز صحن بقعه [You must be registered and logged in to see this link.] است و در آنجا نیز توپ کهنهای است که مانند توپ مروارید تهران زنان از آن حاجت میخواهند.[You must be registered and logged in to see this link.]
[[You must be registered and logged in to see this link.]] [You must be registered and logged in to see this link.]
آتشافروزی در معابر؛ کوزهشکستن، فالگوشی، گرهگشایی و غیره کاملاً متداول است و تمام آن آدابی که در تهران معمول است در اصفهان نیز رواج دارد و شکوه شب چهارشنبه سوری در اصفهان از تمام شهرهای ایران بیشتر است.[You must be registered and logged in to see this link.]
[[You must be registered and logged in to see this link.]] [You must be registered and logged in to see this link.]
آتشبازی و گرهگشایی از قدیم معمول بودهاست. آتشافروختن در این اواخر متداول شدهاست. آجیل و میوه خشک خوردن از ضروریات است و ترک نمیشود اگر دوست یا مهمان و تازهواردی داشته باشند باید حتماً شب چهارشنبه سوری خوانچهای از آجیل و میوه خشک برای او بفرستند. آبپاشی از بام خانهها بر سر عابرین نیز در تبریز رایج است که از آداب دوران [You must be registered and logged in to see this link.] است و هنوز در میان ارمنیان و زردشتیان ایران معمول است که در یکی از جشنهای خود بر یکدیگر آب میریزند
در [You must be registered and logged in to see this link.] اشارههایی درباره بزم چهارشنبهای در نزدیکی [You must be registered and logged in to see this link.] وجود دارد که نشان دهنده کهن بودن این جشن است. مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی، از دیرباز در [You must be registered and logged in to see this link.] سنتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شدهاست.[You must be registered and logged in to see this link.]
امروزه در شهرهای سراسر جهان که جمعیت ایرانیان در آنها زیاد است، [You must be registered and logged in to see this link.] و انفجار ترقهها و فشفشهها نیز متداول است.[You must be registered and logged in to see this link.] در سالهای اخیر، رسانههای ایران توجه بیشتری به خطرات احتمالی ناشی از این مواد نشان میدهند.[You must be registered and logged in to see this link.]
فهرست مندرجات [[You must be registered and logged in to see this link.]]
|
//
[[You must be registered and logged in to see this link.]] پیشینه
[You must be registered and logged in to see this link.]
تصویری از یکی از دیوار نگارههای [You must be registered and logged in to see this link.]، متعلق به دوران [You must be registered and logged in to see this link.] که جشن و پایکوبی ایرانیان را در شب چهارشنبهسوری به تصویر کشیدهاست.
جشن سور از گذشته بسیار دور در ایران مرسوم بودهاست که جشنی ملی و مردمی است و «چهارشنبه سوری» نام گرفتهاست که طلایهدار نوروز است.[You must be registered and logged in to see this link.][[You must be registered and logged in to see this link.]]
جشن سوری در ایران قدیم در یکی از ۵ روز آخر [You must be registered and logged in to see this link.] بر پا میگشت، چرا که ایرانیان [You must be registered and logged in to see this link.] و [You must be registered and logged in to see this link.] نداشتند و ماه را به هفتهها تقسیم نمیکردند؛ بلکه قبل از ورود اسلام به ایران هر سال ۱۲ ماه، و هر ماه ۳۰ روز بود که هر کدام از این ۳۰ روز نام مشخصی داشتهاست که بهنام یکی از فرشتگان خوانده میشد. چون [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.] و غیره که پس از ورود اسلام به ایران تقسیمات هفته نیز به آن افزوده شد.
در ایران باستان در پایان هر ماه جشن و پایکوبی با نام سور مرسوم بودهاست و از سوی دیگر چهارشنبه نزد [You must be registered and logged in to see this link.] «یوم الارباع» خوانده میشد و از روزهای شوم و نحس بشمار میرفت و بر این باور بودند که روزهای نحس و شوم را باید با عیش و شادمانی گذراند تا [You must be registered and logged in to see this link.] و [You must be registered and logged in to see this link.] فرصت رخنه در وجود آدمیان را نیابند. بدین ترتیب ایرانیان آخرین جشن آتش خود را به آخرین چهارشنبه سال انداختند و در آن به شادمانی و پایکوبی پرداختند تا هم چشن ملی خود را حفظ کنند و هم بهانه بدست دیگران ندهند و بدین ترتیب چشن سوری از حادثه روزگار مصون ماند و برای ایرانیان تا به امروز باقی ماند.[You must be registered and logged in to see this link.][[You must be registered and logged in to see this link.]]
[You must be registered and logged in to see this link.] برای خونخواهی از عاملین [You must be registered and logged in to see this link.]، در شهر [You must be registered and logged in to see this link.] که بیشتر آنان ایرانی بودهاند از این فرصت سود برد و در زمان همین جشن که مصادف با چهارشنبه بود بسیاری از آنان را قصاص کرد.[[You must be registered and logged in to see this link.]]
[[You must be registered and logged in to see this link.]] برخی آیینهای سوری
[[You must be registered and logged in to see this link.]] سال نو - کوزه نو
ایرانیان در شب چهارشنبه سوری کوزههای سفالی کهنه را بالای بام خانه برده، بریز افکنده و آنها را میشکستند و کوزه نویی را جایگزین میساختند. که این رسم اکنون نیز در برخی از مناطق ایران معمول است و بر این باورند که در طول سال بلاها و قضاهای بد در کوزه متراکم میکردد که با شکستن کوزه، آن بلاها دور خواهد شد.
[[You must be registered and logged in to see this link.]] آجیل مشگلگشای، چهارشنبه سوری
ایرانیان پس ار پایان آتشافروزی، اهل خانه و خویشاوندان گرد هم میآمدند و آخرین دانههای نباتی مانند: [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.]، [You must be registered and logged in to see this link.] و [You must be registered and logged in to see this link.] را که از ذخیره زمستان باقی مانده بود، روی آتش مقدس بو داده و با نمک تبرک میکردند و میخوردند. ایرانیان بر این باور بودند که هر کس از این معجون بخورد، نسبت به افراد دیگر مهربانتر میگردد و کینه و رشک از وی دور میگردد. امروزه اصطلاح نمکگیرشدن و نان و نمک کسی را خوردن و در حق وی خیانت نورزیدن، از همین باور سرچشمه گرفتهاست.
[[You must be registered and logged in to see this link.]] پختن حلوا
[[You must be registered and logged in to see this link.]] فالگوشی و گرهگشایی
یکی از رسمهای چهارشنبهسوری است که در آن دختران جوان نیت میکنند، پشت دیواری میایستند و به سخن رهگذران گوش فرامیدهند و سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خود را میگیرند.
[[You must be registered and logged in to see this link.]] قاشقزنی
نوشتار اصلی: [You must be registered and logged in to see this link.]
در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سر و روی خود میکشند تا شناخته نشوند و به در خانهٔ دوستان و همسایگان خود میروند. صاحبخانه از صدای قاشقهایی که به کاسهها میخورد به در خانه آمده و به کاسههای آنان آجیل چهارشنبه سوری، شیرینی، شکلات، نقل و پول میریزد. دختران نیز امیدوارند زودتر به خانه بخت بروند.
[[You must be registered and logged in to see this link.]] شال انداختن
شال اندازی از دیگر مراسم شب سوری است که تاکنون اعتبار خود را در شهرها و روستاهای [You must be registered and logged in to see this link.] و [You must be registered and logged in to see this link.] حفظ کردهاست. پس از خاموشی آتش و کوزهشکستن و فالگوشی و گرهگشایی و قاشقزنی جوانان نوبت به شال اندازی میرسد. جوانان چندین دستمال حریر و ابریشمی را به یکدیگر گره زده، از آن طنابی رنگین به بلندی سه متر میساختند. آنگاه از راه پلکان خانهها یا ازروی دیوار، آنرا از روزنه دودکش وارد منزل میکنند و یک سر آن را خود در بالای بام در دست میگرفتند، آنگاه با چند سرفه بلند صاحبخانه را متوجه ورودشان میسازند. صاحبخانه که منتظر آویختن چنین شالهایی هستند، به محض مشاهده طناب رنگین، آنچه قبلا آماده کرده، در گوشه شال میریزند و گرهای بر آن زده، با یک تکان ملایم، صاحب شال را آگاه میسازند که هدیه سوری آمادهاست. آنگاه شال انداز شال را بالا میکشد. آنچه در شال است هم هدیه چهارشنبه سوری است و هم فال. اگر هدیه نان باشد آن نشانه نعمت است، اگر شیرینی نشانه شیرین کامی و شادمانی، انار نشانه کسرت اولاد آینده و گردو نشان طول عمر، بادام و فندق نشانه استقامت و بردباری در برابر دشواریها، کشمش نشانه پرآبی و پربارانی سال نو و اگر سکه نقره نشانه سپیدبختی است.
[[You must be registered and logged in to see this link.]] چهارشنبه سوری در شهرهای گوناگون
[[You must be registered and logged in to see this link.]] [You must be registered and logged in to see this link.]
آتشافروزی در معابر و خانهها، فالگوشی، اسپند سوختن، نمک گرد سر گرداندن. در موقع اسفند دودکردن و نمک گردانیدن، وردهای مخصوصی است که زنان میخوانند. قلمرو چهارشنبه سوری در شیراز صحن بقعه [You must be registered and logged in to see this link.] است و در آنجا نیز توپ کهنهای است که مانند توپ مروارید تهران زنان از آن حاجت میخواهند.[You must be registered and logged in to see this link.]
[[You must be registered and logged in to see this link.]] [You must be registered and logged in to see this link.]
آتشافروزی در معابر؛ کوزهشکستن، فالگوشی، گرهگشایی و غیره کاملاً متداول است و تمام آن آدابی که در تهران معمول است در اصفهان نیز رواج دارد و شکوه شب چهارشنبه سوری در اصفهان از تمام شهرهای ایران بیشتر است.[You must be registered and logged in to see this link.]
[[You must be registered and logged in to see this link.]] [You must be registered and logged in to see this link.]
آتشبازی و گرهگشایی از قدیم معمول بودهاست. آتشافروختن در این اواخر متداول شدهاست. آجیل و میوه خشک خوردن از ضروریات است و ترک نمیشود اگر دوست یا مهمان و تازهواردی داشته باشند باید حتماً شب چهارشنبه سوری خوانچهای از آجیل و میوه خشک برای او بفرستند. آبپاشی از بام خانهها بر سر عابرین نیز در تبریز رایج است که از آداب دوران [You must be registered and logged in to see this link.] است و هنوز در میان ارمنیان و زردشتیان ایران معمول است که در یکی از جشنهای خود بر یکدیگر آب میریزند