اداره امپراتوری روم با - سنا و امپراتور بود. چون سنا نمی توانست همه ی مسئولیت های حکومت را بر عهده بگیرد؛ تصمیم گرفت تنها کنترل ولایت های امن و آرام داخلی را در دست داشته باشد. اداره ولایت های پردرد سر مرزی و ارتش بر عهده امپراتور گذاشته شد . فرمان های امپراتور بالاتر از فرمان های فرمانداران برگزیده ی سناهای ولایات بود و به او لقب های "آگوستوس" و ایمپراتور یا فرمانده داده بودند. لقب آخری بعدها با لقب"امپراتور" که نزد ما رایج است ، برابر شد.اختیارات یک تریبون را نیز به امپراتور بخشیدند. آوگوستوس ( در گذشته ی 14 میلادی) به ظاهر از سرکردگان دولت روم بود ، اما جمع شدن آن همه قدرت در دست او ، وی را به شخص اول ، نیرومند ترین و با نفوذترین شهروند روم مبدل ساخت. یعنی به مقامی رسید که لقب امروزی " پیشوا" برازنده اوست . حکومت شخص اول روم یا امپراتور را معمولا" امپراتوری می نامند ، اما این گونه حکومت به سبب خصلت دوگانه اش " حکومت دوگانه " یا " دو شاهی" نیز نامیده شده است . البته ما همه جا از این گونه حکومت با عنوان " امپراتوری " یاد خواهیم کرد. قدرت امپراتور به بهای کاهش قدرت سنا ، یعنی تحولی که جنگ های داخلی آن را شتابان کرده بود و خطر یورش های اقوام بیگانه از 235 تا 285 میلادی اندک اندک افزایش یافت. ارتش بیش از همیشه از اهمیت برخوردار شد و به این ترتیب برای امپراتور به عنوان فرمانده کل فرصتی پیش آمد تا قدرتش را به کار گیرد و سنارا تبدیل به نیروی دولتی کند.
از این رو فعالیت های سنا بیش از پیش به مسایل صرفا" محلی محدود شد . امپراتوری قدیمی از بین رفت و نظام تازه ای پیداشد. سرانجام دیوکلسین حکومت مطلق یا صریح تر که بگوییم ، حکومت دیکتاتوری را بنیان گذاشت و از 284 تا 305 میلادی فرمان راند. امپراتوری همچنان سازمان گسترده ای از کشور-شهرها یا شهرداری ها بود. هرکشور-شهر از یک مرکز شهری و ناحیه روستایی وابسته به آن تشکیل می شد. اداره امور داخلی مانند نیروی انتظامی ، خیابان ها ، باروها و دروازه های شهر و بازارها در دست شهرداری ها بود . شهروندان ثروتمند تر صنف کوریایی ها را تشکیل می دادند که در کوریا یا خانه ی سنای شهر می نشستند و به امور شهر رسیدگی می کردند. امور غیر داخلی مانند ضرب سکه ، جنگ وروابط خارجیرا سنا اداره می کرد، مشروط بر آنکه شهرداری در منطقه ای که سنای ولایتی داشت ، واقع می بود. اگر ولایت امپراتوری بود، اداره این امور با امپراتور بود. شبکه گسترده راه های ساخته شده و عظیمی ، شهرها را به هم پیوند می داد و سفر و کار و کسب را آسان می ساخت. دست کم در سده نخست میلادی شهرها رونق داشت . طاق های یادبود، قنات، نمایش خانه ، پرستش گاه ، گرمابه ، تمهیدات آب رسانی ، بارو و دروازه همه جا به چشم می خورد. آرام گاه های شکوهمندی در راستای جاده ی اصلی ساخته شده بود و تا شهر ادامه داشت .
از این رو فعالیت های سنا بیش از پیش به مسایل صرفا" محلی محدود شد . امپراتوری قدیمی از بین رفت و نظام تازه ای پیداشد. سرانجام دیوکلسین حکومت مطلق یا صریح تر که بگوییم ، حکومت دیکتاتوری را بنیان گذاشت و از 284 تا 305 میلادی فرمان راند. امپراتوری همچنان سازمان گسترده ای از کشور-شهرها یا شهرداری ها بود. هرکشور-شهر از یک مرکز شهری و ناحیه روستایی وابسته به آن تشکیل می شد. اداره امور داخلی مانند نیروی انتظامی ، خیابان ها ، باروها و دروازه های شهر و بازارها در دست شهرداری ها بود . شهروندان ثروتمند تر صنف کوریایی ها را تشکیل می دادند که در کوریا یا خانه ی سنای شهر می نشستند و به امور شهر رسیدگی می کردند. امور غیر داخلی مانند ضرب سکه ، جنگ وروابط خارجیرا سنا اداره می کرد، مشروط بر آنکه شهرداری در منطقه ای که سنای ولایتی داشت ، واقع می بود. اگر ولایت امپراتوری بود، اداره این امور با امپراتور بود. شبکه گسترده راه های ساخته شده و عظیمی ، شهرها را به هم پیوند می داد و سفر و کار و کسب را آسان می ساخت. دست کم در سده نخست میلادی شهرها رونق داشت . طاق های یادبود، قنات، نمایش خانه ، پرستش گاه ، گرمابه ، تمهیدات آب رسانی ، بارو و دروازه همه جا به چشم می خورد. آرام گاه های شکوهمندی در راستای جاده ی اصلی ساخته شده بود و تا شهر ادامه داشت .