[You must be registered and logged in to see this image.]
بيماري‌هاي مزمن انسداد ريوي ، چهارمين علت عمده مرگ و مير در جهان‌اند كه معمولا از دهه 4 و 5 عمر علايم خود را نشان مي‌دهند و ارتباط بسيار شديدي با مصرف سيگار دارند و طي تحقيقات به عمل آمده در سال 1964 اين موضوع به اثبات رسيده است.
دكتر كيوان گوهري مقدم، فوق تخصص بيماري‌هاي ريوي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در گفتگو با جام‌جم در اين باره اظهار مي‌كند: اين بيماري پيش‌رونده است و با تنگ شدن مجاري تنفسي ، تحريك ‌پذيري و التهاب مجاري تنفسي رخ مي‌دهد كه طي آن بدن براي كاهش التهاب عضو صدمه ديده شروع به كار مي‌كند كه گاهي با واكنش‌هاي تخريبي همراه است.
گفتني است بيماري انسداد ريوي مزمن اصطلاحي است كه براي انسداد مزمن مجاري هوايي ناشي از آمفيزم، برونشيت مزمن و يا تركيبي از اين اختلالات به كار مي‌رود كه بروز آن مرتبا در حال افزايش است و مردان بيشتر از زنان دچار آن مي‌شوند. اين پزشك فوق‌تخصص برونشيت را نوعي التهاب جداره مجاري تنفسي نايژك‌ها ذكر مي‌كند كه قطر آنها كمتر از 2 ميلي‌متر است.

وي همچنين جنبه ديگر اين بيماري را «آمفيزم» دانسته و يادآور مي‌شود: در اين عارضه نيز جدار حبابچه‌هاي تنفسي از بين مي‌روند كه بر اثر آن مجموعه‌اي از حفرات در ريه ايجاد مي‌شود كه به شكل پارچه‌اي بيد خورده خود را نشان مي‌دهد.

دكتر گوهري مقدم در ادامه درخصوص برونشيت مزمن عنوان مي‌كند: در اين حالت از بيماري فرد در 2 سال پياپي سه ماه از سال را خلط دارد و صبح‌ها ترشحات بلغمي در ريه‌اش جمع مي‌شود كه مجبور است با سرفه آنها را خالي كند.

عمده‌ترين فاكتوري كه اين بيماري را ايجاد مي‌كند سيگار است ولي در برخي از مشاغل همانند كارگران معدن، كارگران زغال‌سنگ، ريسندگي و بافندگي، صنايع نفتي، آتشنشانان و زناني كه با سوخت‌‌هاي فسيلي (چوب فضولات حيواني)‌ سر و كار دارند، مشهود است.

علايم باليني

ممكن است اين بيماري تا سنين ميانسالي ظاهر نشود، ولي مي‌توان «سرفه» را يكي از علايم برونشيت مزمن دانست كه با رفع خلط و بلغم همراه است و گاه فرد با شروع سرماخوردگي دچار خس‌خس سينه مي‌شود و گاها با «آسم» اشتباه گرفته مي‌شود.

اين عضو هيات علمي دانشگاه با اشاره به اين مطلب مي‌افزايد: ولي بيماري آسم پيش‌رونده نيست و در دهه‌هاي اول و دوم عمر رخ مي‌دهد.

دكتر گوهري مقدم، يكي از عمده مشكلات اين بيماران در فصول سرد را «برانگيختگي بيماري» ذكر كرده و مي‌گويد: اين عارضه با سرماخوردگي، آنفلوآنزا و آلودگي هوا تشديد مي‌شود و بدترين خصوصيت اين برانگيختگي اين است كه بيمار تا 6 ماه به حالت قبل از برانگيخته شدن بازنمي‌گردد و مدت‌ها با بيماري دست به گريبان است.

به گفته وي در هر برانگيختگي شيب رزرو تنفسي تندتر خواهد شد يعني اگر قرار است فرد در 10 سال آينده يك ليتر از ظرفيت تنفسي خود را از دست بدهد، با اين عارضه 5/1 ليتر از ظرفيت تنفسي‌اش را از دست خواهد داد.

در برونشيت مزمن بيمار پف‌آلود و داراي صورتي كبود مايل به بنفش است كه براي كاهش سرعت بازدم، لب‌هاي خود را جمع و به آهستگي اين عمل را انجام مي‌دهد كه به بازدم لب غنچه‌اي معروف است ولي بالعكس آن در بيماران آمفيزمي است و حالت كبودي و چاقي بيماران برونشيت مزمن در آنها ديده نمي‌شود و قطر قفسه سينه اين افراد از جلو به عقب زياد مي‌شود كه به آن قفسه سينه بشكه‌اي گفته مي‌شود، چراكه هوا به داخل ريه نفوذ كرده ولي خارج نمي‌شود.

دكتر گوهري‌مقدم مشخصه بارز اين گروه را عدم تمايل به فعاليت‌هاي بدني بخصوص حركات دست ذكر كرد و مي‌افزايد: از آنجايي كه اين دسته از بيماران براي بالا بردن دست خود، شستن سر خود، بستن لامپ چراغ و ... از عضلات فرعي تنفسي خود استفاده مي‌كنند از انجام اين‌گونه كارها عاجز و ناتوان هستند.

به همين دليل است كه به آنها توصيه مي‌شود براي رفاه رفتن از «واكر» استفاده كنند تا با خم شدن به سمت جلو، از عضلات فرعي تنفسي‌شان بهتر استفاده كنند.

درمان

«قطع كامل سيگار» و «استفاده از اكسيژن» كه با رعايت اين دو، به توانايي فرد در تحمل راه رفتن كمك مي‌كند و از فشار خون شريان ريوي آنها كاسته مي‌شود.

دكتر گوهري‌مقدم اذعان مي‌كند؛ بهتر است اين دسته از بيماران همه ساله در ماه‌هاي آبان و آذر واكسن آنفلوانزا را تزريق كنند و واكسن پنومو واكس را هر 5 تا 7 سال يكبار از ياد نبرند.

وي در پايان مي‌افزايد: مساله‌اي كه درباره اين بيماري در كشور ما خلا آن احساس مي‌شود انجام اعمال بازتواني و نوتواني است كه مي‌توان براي راهنمايي بيشتر اين دسته از بيماران، همانند ساير كشورهاي جهان در امر آن كوشا بود.